គណបក្សប្រឆាំងចំនួនបួនដែលចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយគ្នានោះកំពុងតែបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យរដ្ឋាភិបាលនិងប្រទេសម្ចាស់ជំនួយដូចជាជប៉ុនជំរុញឲ្យមានដំណើរការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌និងធានាសិទ្ធិនយោបាយនៅមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រនៅឆ្នាំក្រោយ។
មេដឹកនាំគណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ គណបក្សកំណែទម្រង់កម្ពុជាដែលគណបក្សទាំងបីនេះសុទ្ធតែមានអតីតសមាជិកនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយ ព្រមទាំងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានបានជួបជាមួយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងមហាផ្ទៃកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ដើម្បីទាមទារឲ្យមានសេរីភាពសម្រាប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់និងបញ្ចប់ការគំរាមកំហែងនិងបណ្តឹងផ្លូវច្បាប់លើសកម្មជននិងអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង។
គណបក្សទាំងបួននេះក៏កំពុងស្នើឲ្យមានការពិនិត្យឡើងវិញនៃសមាសភាពគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប )ផងដែរ ដែលមានសមាជិកយ៉ាងហោចណាស់បួនរូបមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងគណបក្សកាន់អំណាចនិងសមាជិកឯករាជ្យម្នាក់។
គណបក្សទាំងនេះចង់ឃើញមានសមាជិកឯករាជ្យបន្ថែមទៀតនៅក្នុងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។ មុនការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងឆ្នាំ២០១៧ គ.ជ.ប មានសមាសភាពបួនរូបមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងបួនរូបមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងសមាជិកឯករាជ្យមួយរូប។
នៅថ្ងៃសុក្រនេះ លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគ.ជ.ប បានមានប្រសាសន៍ថា សមាជិកគ.ជ.ប បួនរូបមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងបួនរូបផ្តល់ទៅគណបក្សនយោបាយផ្សេង រីឯលោក ហង្ស ពុទ្ធា គឺជាសមាជិក «អព្យាក្រឹត»។ លោកបដិសេធមិននិយាយថា សមាជិកទី៩មានទំនាដក់ទំនងជាមួយគណបក្សណាមួយនោះទេ។
លើសពីនេះទៅទៀត គណបក្សទាំងបួននេះចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលទប់ស្កាត់គណបក្សនយោបាយកុំឲ្យណែនាំប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបោះឆ្នោតឲ្យខ្លួនលើសន្លឹកឆ្នោតគំរូ អំឡុងពេលយុទ្ធនាការបោះឆ្នោត ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានធ្វើដដែលនៅមុនការបោះឆ្នោត ហើយឲ្យហាមឃាត់អាជ្ញាធរមិនឲ្យបង្ហាញវត្តមាននៅកន្លែងបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត ដើម្បីជៀសវាងការបំភិតបំភ័យអ្នកបោះឆ្នោត។
លោក សក់ សេដ្ឋា រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃដែលបានជួបជាមួយតំណាងគណបក្សប្រឆាំងកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍មិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
តំណាងរបស់គណបក្សទាំងបួនក៏បានជួបជាមួយមន្ត្រីនៅស្ថានទូតជប៉ុននៅទីក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ដើម្បីលើកពីកង្វល់របស់ខ្លួន។ ស្ថានទូតជប៉ុនមិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណួរតាមអ៊ីម៉ែលទេមកដល់ពេលចេញផ្សាយនេះ។
លោក គង់ មូនីកា ជាប្រធានគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរបានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សទាំងបួនបានបន្តស្នើឲ្យអាជ្ញាធរនិងម្ចាស់ជំនួយបរទេស ដោះស្រាយកង្វល់របស់ខ្លួនពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិនយោបាយនិងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ដើម្បីធានាថា ការបោះឆ្នោតជាតិខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌។
ក្រៅពីស្ថានទូតជប៉ុន លោកមានប្រសាសន៍ថា តំណាងគណបក្សទាំងបួនក៏នឹងជួបជាមួយប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញនៅសប្តាហ៍ក្រោយនេះនិងគ្រោងជួបជាមួយតំណាងស្ថានទូតអាមេរិកនិងអូស្ត្រាលីផងដែរ។
លោក គង់ មូនីកា មានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងកំពុងធ្វើការរួមគ្នា ដើម្បីជំរុញឲ្យកែប្រែប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ហើយបើកលំហសេរីភាពនយោបាយបន្ថែមទៀត»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងយល់ថា ប្រទេសទាំងនោះ ជាពិសេសជប៉ុនគឺជាម្ចាស់ជំនួយធំ ដែលគាំទ្រដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសកម្ពុជា។ យើងចង់ឲ្យពួកគេមើលឃើញថា អ្វីដែលយើងកំពុងធ្វើនៅពេលនេះ គឺធ្វើការបោះឆ្នោតមួយល្អប្រសើរជាងមុន»។
ប្រទេសជប៉ុនបន្តផ្តល់មូលនិធិដល់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៨ ដោយផ្តល់ហិបបោះឆ្នោតជាង ១០.០០០ហិបដែលមានតម្លៃ៧,៥លានដុល្លារ បន្ទាប់ពីតុលាការកំពូលបានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំកាលពីឆ្នាំ២០១៧។ ប្រទេសផ្សេងទៀតរួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុបបានដកមូលនិធិទាក់ទិនការបោះឆ្នោតពីកម្ពុជា។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគ.ជ.ប បានមានប្រសាសន៍ថា គ្មានរដ្ឋាភិបាលបរទេសណាផ្តល់មូលនិធិឬសម្ភារៈដល់ស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតនេះដើម្បីគាំទ្រការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នៅឆ្នាំនេះនោះទេ រួមទាំងប្រទេសជប៉ុនផងដែរ។ លើសពីនេះទៅទៀត លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍ថា មិនទាន់មានប្រទេសណាមួយបានផ្តល់មូលនិធីឲ្យគ.ជ.ប ដើម្បីគាំទ្រដល់ការបោះឆ្នាំ២០២៣នៅឡើយទេមកដល់ពេលនេះ។
លោក ឡឹក សុធា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានមានប្រសាសន៍ថា សកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងនៅតែរងការគំរាមកំហែង ស្របពេលសិទ្ធិនយោបាយនិងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិត្រូវបានរឹតត្បិត។
លោក សុធា មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សទាំងបួនបន្តជំរុញឲ្យអាជ្ញាធរធានាសិទ្ធិនយោបាយ ប៉ុន្តែលោកទទួលស្គាល់ថា លោកមិនសូវមានសង្ឃឹមច្រើនទេ។
កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែសីហា គណបក្សទាំងបួនបានជួបជាមួយក្រុមមន្ត្រីគ.ជ.ប ដើម្បីពិភាក្សាពីការកែទម្រង់បោះឆ្នោត ប៉ុន្តែលោក សុធា មានប្រសាសន៍ថា គ្មានភាពរីកចម្រើនណាមួយទេ។
លោក ពុធា មានប្រសាសន៍ថា គ.ជ.ប គ្មានអំណាចកែទម្រង់ដោយខ្លួនឯងទេ ដោយសារស្ថាប័ននេះគ្រប់គ្រងដោយច្បាប់ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភាជាតិ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សំណើដែលធ្វើឡើងដោយគណបក្សនយោបាយទាំងបួននោះមិនស្ថិតនៅក្នុងយុត្តាធិការបស់គ.ជ.បទេ»។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានច្រានចោលការទាមទាររបស់គណបក្សប្រឆាំង ដោយនិយាយថា គ.ជ.ប និងការកែទម្រង់ការបោះឆ្នោតត្រូវបានធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងហើយ ហើយសេរីភាពនយោបាយបើកចំហសម្រាប់គ្រប់គណបក្សទាំងអស់។
លោក ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា៖ «សំណើរបស់គណបក្សទាំងនេះមិនចាំបាច់ ហើយខ្ញុំគិតថា វាមិនអាចទៅរួចទេ ពីព្រោះយើងគ្រាន់តែអនុវត្តទៅតាមច្បាប់។ យើងក៏កំពុងរង់ចាំមើលថា តើស្ថានទូតបរទេសគិតបែបណាអំពីបញ្ហានេះ»។
លោក កន សាវាង្ស ជាអ្នកសម្របសម្រួលកម្មវិធីនៅអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតខុមហ្វ្រេលបានមានប្រសាសន៍ថា ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដែលជាភាគីនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងប៉ារីសក៏ដើរតួនាទីនៅក្នុងការឃ្លាំមើលនិងលើកកម្ពស់ដំណើរការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឲ្យស្របនឹងគោលការប្រជាធិបតេយ្យដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ ត្រូវបានសាទរពីសហគមន៍អន្តរជាតិថា ជាការចាប់ផ្តើមនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញ ប៉ុន្តែវាត្រូវបានបំផ្លាញចាប់តាំងពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ យើងមើលឃើញដូចគ្នាពាក់ព័ន្ធការបំភិតបំភ័យនិងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើសកម្មជននយោបាយដោយប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ»។
កាលពីខែមុន លោក សុន ឆ័យ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទបរិហាកេរ្តិ៍ជាសំណុំរឿងដែលប្តឹងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគ.ជ.ប បន្ទាប់ពីលោកបានអះអាងថា មានការលួចសន្លឹកឆ្នោតអំឡុងពេលបោះឆ្នោតកាលពីខែមិថុនា។ សមាជិកគណបក្សភ្លើងទៀនរាប់សិបនាក់ផ្សេងទៀត រួមទាំងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ដែលបានជាប់ឆ្នោតនាពេលថ្មីៗនេះក៏រងការចោទប្រកាន់ផងដែរ។
អំឡុងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ក្នុងខែមិថុនា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឈ្នះមេឃុំបាន១.៦៤៨ឃុំសង្កាត់នៅក្នុងចំណោមអាសនៈឃុំសង្កាត់ទាំង១.៦៥២ ចំណែកគណបក្សភ្លើងទៀនទទួលបានត្រឹមបួនអាសនៈ។
អ្នកសង្កេតការបោះឆ្នោតនិងគណបក្សប្រឆាំងបានរាយការណ៍ពីភាពមិនប្រក្រតីមុននិងអំឡុងពេលបោះឆ្នោត រួមទាំងវត្តមានអាជ្ញាធរនៅមណ្ឌលបោះឆ្នោតនិងការបំភិតបំភ័យបេក្ខជនគណបក្សប្រឆាំងនិងអ្នកបោះឆ្នោត។
លើសពីនេះ អំឡុងពេលរាប់សន្លឹកឆ្នោត អ្នកសង្កេតការមួយចំនួនត្រូវបានរារាំងមិនឲ្យចូលការិយាល័យបោះឆ្នោត។ នៅមណ្ឌលបោះឆ្នោតខ្លះ មានការបិទទ្វារឬបង្អួច ខណៈពេលធ្វើការរាប់សន្លឹកឆ្នោត ដូច្នេះប្រជាពលរដ្ឋមិនអាចតាមដានដំណើរការរាប់សន្លឹកឆ្នោតបាន ហើយចំនួនសន្លឹកឆ្នោតសរុបមិនត្រូវបានបង្ហាញជាសាធារណៈទេ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Opposition Parties Push Government, Japan to Back Electoral Reforms
