ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ៤០គ្រួសារ នៃសហគមន៍សាមគ្គីរុងរឿង កំពុងរស់នៅជាប់នឹងប្រឡាយបឹងត្របែក ក្នុងភូមិ៥ សង្កាត់ផ្សារដើមថ្កូវ ខណ្ឌចំការមន បានស្នើឱ្យអាជ្ញាធរពិចារណាលើការអភិវឌ្ឍន៍នៅនឹងកន្លែង ឬផ្តល់សំណងសមរម្យ តាមគម្រោងស្តារប្រឡាយលូបឹងត្របែក។
គម្រោង ដែលជាផ្នែកមួយនៃផែនការរំដោះទឹកជំនន់ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន ហើយគម្រោងនេះ ត្រូវបានដឹកនាំធ្វើដោយសាលារាជធានីភ្នំពេញ។
ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបានរងផលប៉ះពាល់នៅតំបន់នោះ បានអះអាងថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ហាក់ដូចជាកំពុងដាក់កំហិតពួកគេមិនឱ្យប្រមូលផ្ដុំគ្នា ដើម្បីតស៊ូមតិទាមទារសំណងសមរម្យ ពីរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកស្រី មាស ផល្លី ដែលបានរស់នៅទីនោះតាំងពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៨០ បានឱ្យដឹងថា ពួកគេបានដឹងអំពីផែនការអភិវឌ្ឍន៍របស់រដ្ឋាភិបាល «ជាយូរមកហើយ»។ ទោះជាយ៉ាងណាពួកគេមិនមានព័ត៌មានទាក់ទងនឹងប្រាក់សំណងនោះទេ។ កាលពីខែមេសា សាលារាជធានីភ្នំពេញ និងមន្ទីររៀបចំដែនដីបានវាស់វែងផ្ទះរបស់ពួកគេ។
បន្ទាប់ពីនោះ ពួកគេត្រូវបានទទួល «ក្រដាស» ដែលបង្ហាញពីការវាស់វែងផ្ទះរបស់ពួកគេ ហើយអាជ្ញាធរបានស្នើសុំឱ្យផ្តិតស្នាមមេដៃដើម្បីបង្ហាញពីការយល់ព្រម។ ក្រោយមកទៀត ក៏មានការកោះហៅឱ្យចូលរួមក្នុងការប្រជុំមួយ ដែលតម្រូវឲ្យពួកគេធ្វើការសម្រេចចិត្ត និងសុំឱ្យផ្តិតស្នាមមេដៃម្តងទៀត ប្រសិនបើពួកគេទទួលយកសំណង និងយល់ព្រមផ្លាស់ប្តូរ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «ទោះជាយ៉ាងណាពួកគេ [អាជ្ញាធរ] មិនបានសួរថាតើ យើងគួរនឹងទទួលយកតម្លៃផ្ទះដែលបានផ្តល់ជូននោះទេ»។
អ្នកស្រីផល្លីបន្តថា៖ «យើងមិនប្រឆាំងនឹងផែនការអភិវឌ្ឍន៍របស់រដ្ឋាភិបាលទេ ប៉ុន្តែយើងចង់បានការអភិវឌ្ឍន៍ [កន្លែងដែលយើងរស់នៅ]។ ប្រសិនបើមិនអាចធ្វើទៅបាន យើងស្នើសុំសំណងសមរម្យពីរដ្ឋាភិបាលដើម្បីទិញដី និងផ្លាស់ប្តូរលំនៅឋានរបស់យើង»។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា ប្រាក់សំណងចំនួនពី ២០០០ដុល្លារ ទៅ ៣០០០ដុល្លារ មិនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការទិញដីមួយកន្លែង ហើយសង់ផ្ទះលើនោះបានទេ។
អ្នកស្រី ព្រំ អូន មានវ័យ ៦១ឆ្នាំ បាននិយាយថា អ្នកស្រីមិនរឹងរូស ឬប្រឆាំងនឹងការអភិវឌ្ឍនោះទេ។ តាមពិតទៅ អ្នកស្រីសប្បាយចិត្តពេលឃើញការរីកចំរើន ហើយសុខចិត្តចាកចេញ ប៉ុន្តែបានទទូចសុំសំណងសមរម្យមួយ ទើបអ្នកស្រីអាចប្រើប្រាក់សំណងនោះ ស្វែងរកកន្លែងរស់នៅថ្មីបាន។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា ចំនួនប្រាក់សំណងដែលបានលើកឡើងសម្រាប់ផ្ទះរបស់អ្នកស្រី គឺមិនសមហេតុផលនោះទេ។ អ្នកស្រីថា៖ «អាជ្ញាធរមិនបានសួរថាតើ ពលរដ្ឋអាចទទួលយកចំនួនប្រាក់សំណងប៉ុណ្ណឹងបាន ឬក៏អត់ទេ។ ពួកគេបានត្រឹមតែវាស់ផ្ទះប៉ុណ្ណោះ ហើយសុំឲ្យយើងផ្តិតមេដៃលើ [ឯកសារ] បើយើងព្រមយកប្រាក់សំណងនោះ»។
ខណៈពេលដែលអាជ្ញាធរមិនបានបង្ខំពួកគេ តែការធ្វើបែបនេះ បណ្តាលឱ្យពួកគេមានអារម្មណ៍ថាដូចជារង «ការបង្ខិតបង្ខំដោយស្ងៀមស្ងាត់»។
អ្នកស្រី អូន ដែលរស់នៅទីនោះតាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៨ បន្តថា៖ «ប្រសិនបើអាជ្ញាធរចង់បានផ្ទះ ពួកគេគួរសួរតម្លៃពីម្ចាស់ជាមុនសិន»។
បើប្រៀបធៀបនឹងបឹងកក់ដែលមានបញ្ហាដីធ្លីស្រដៀងគ្នានេះ ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបានគេផ្តល់ប្រាក់ ៨.០០០ ដុល្លារ និង២លានរៀល ឬផ្ទះមួយល្វែងនៅជាងក្រុងភ្នំពេញ។ ប៉ុន្តែអ្វីគ្រប់យ៉ាងជាមួយនឹងការកើនឡើងនៃការចំណាយឥឡូវនេះ «ហេតុអ្វីបានជាយើងត្រូវបានគេផ្តល់ឱ្យត្រឹមតែ ១០០០ដុល្លារ ទៅ ៣០០០ដុល្លារ សម្រាប់ផ្ទះតូច ឬខ្ពស់បំផុតត្រឹម ៦០០០ដុល្លារ សម្រាប់ផ្ទះធំ?»
ពួកគេចង់តវ៉ា ប៉ុន្តែបានសង្កត់ធ្ងន់ថា មិនប្រឆាំងនឹងការអភិវឌ្ឍនោះទេ។ អ្នកស្រីបន្តថា៖ «យើងចង់តវ៉ា និងស្នើសាលាក្រុងឲ្យយល់ពីបញ្ហារបស់យើង។ ទោះយ៉ាងណា យើងមិនអាចទៅសាលាក្រុងបានទេ»។
អ្នកស្រីអូនបន្ថែមថា៖ «ពួកគេបានរារាំងយើងមិនឱ្យចូលសាលាក្រុង។ ពេលប្តីខ្ញុំត្រឡប់ពីព្រែកលៀប គាត់ឃើញប៉ូលិសពី ៤ ទៅ ១០ នាក់កំពុងរង់ចាំយើង។ ពួកគេបានគំរាមយើង។ ប្រសិនបើយើងមិនទទួលយកការផ្តល់ជូន ហើយនៅពេលដែលការអភិវឌ្ឍចាប់ផ្តើម ពួកគេនឹងមិនទទួលខុសត្រូវ [សម្រាប់យើង] ទេ»។
អ្នកស្រីបានរំឮកដល់ការថ្លែងរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោកហ៊ុន សែន ដែលថា អ្នកណាដែលរស់នៅក្នុងតំបន់នោះលើសពី ៥ ឆ្នាំ នឹងទទួលបានកម្មសិទ្ធិតាមច្បាប់ភូមិបាល។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋខ្មែរ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាអាជ្ញាធរនឹងយកចិត្តទុកដាក់ដល់យើងដូចពលរដ្ឋដែលរស់នៅតាមដងទន្លេដែរ»។
អ្នកភូមិម្នាក់ទៀតគឺ អ្នកស្រី ឌុយ សាខន អាយុ ៥៨ ឆ្នាំ ឱ្យដឹងថា មនុស្សគ្រប់រូបសមនឹងទទួលបានសិទ្ធិស្មើគ្នាក្នុងការរស់នៅក្នុងទីក្រុង។ ខណៈពេលដែលអ្នកស្រីកោតសរសើរ និងគាំទ្រចំពោះការអភិវឌ្ឍ តែការអភិវឌ្ឍនេះមិនគួរធ្វើឱ្យជីវិតសហគមន៍ក្រីក្រកាន់តែលំបាកនោះទេ ហើយ «បន្សល់ទុកឱ្យពួកគេរងទឹកភ្នែក» ។ អ្នកស្រីប្រាប់ ខេមបូចា ថា អ្នកស្រីបានរស់នៅទីនោះអស់រយៈពេល២៤ឆ្នាំមកហើយ។
អ្នកស្រី សាខុន និយាយថា៖ «ដើម្បីរស់នៅបានល្អដូចអ្នកដទៃ អាជ្ញាធរគួរតែបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្រវិជ្ជមាន ឬឈ្នះ-ឈ្នះ។ យើងដឹងថាយើងរស់នៅក្បែរប្រឡាយ ហើយរដ្ឋាភិបាលចង់អភិវឌ្ឍ ប៉ុន្តែប្រឡាយនេះធំ ហើយនៅមានកន្លែងខ្លះ [នៅទីនេះ] សម្រាប់ប្រជាជនស្នាក់នៅ។ យើងក៏ចង់រស់នៅក្នុងទីក្រុង និងរស់នៅដូចអ្នកដទៃដែរ»។
នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ អ្នកស្រី និងអ្នកភូមិផ្សេងទៀតគ្រោងដាក់ញត្តិទៅសាលារាជធានីភ្នំពេញ។ នៅពេលនោះ មានជនស៊ីវិលមួយក្រុមបានមករកពួកគេ ដើម្បីសួរថាតើមេដឹកនាំសហគមន៍ជានរណា ហើយនរណាជាអ្នករៀបចំផែនការទៅសាលាក្រុង។ នៅទីបំផុត ពួកគេបានសម្រេចចិត្តមិនទៅសាលាក្រុងវិញ។
អ្នកស្រីសាខន ប្រាប់ខេមបូចាថា៖ «ប៉ូលិសបានមកដល់ភូមិរបស់យើងនៅម៉ោង ៦ ព្រឹក ដើម្បីឃាត់ពួកយើង នៅពេលដែលពួកគេដឹងថា ពួកយើងមានគម្រោងទៅសាលាក្រុង។ យើងសម្រេចចិត្តមិនទៅណាដើម្បីសុវត្ថិភាព»។
លោក គង់ ភីនី អនុភូមិ៥ ប្រាប់ឱ្យដឹងថា អាជ្ញាធរដែលអនុវត្តគម្រោងស្តារប្រឡាយលូបឹងត្របែកបានកំណត់ និងវាស់វែងផ្ទះជាមួយគ្រួសារខ្លះហើយ ដោយអ្នកខ្លះបានផ្តល់ចម្លើយរួចហើយ។
លោកភីនី និយាយថា៖ «នៅមានអ្នកមិនយល់ព្រម។ អ្នកដែលយល់ព្រមជាមួយក្រសួងមានពេល១ខែក្នុងការរុះរើ។ សរុបមក ពួកគេមានពេល១ខែគិតចាប់ពីពេលទទួលបានសំណង»។
ខេមបូចា បានស្វែងរកព័ត៌មានបន្ថែម ពីចំនួនប្រាក់សំណង និងដំណោះស្រាយ ប៉ុន្តែ លោក ភីនី បានលើកទូរសព្ទដោយប្រាប់ថា «ជាប់រវល់ការងារបន្ទាន់»។
លោក ហែម សុផាត ចៅសង្កាត់ផ្សារដើមថ្កូវ ប្រាប់ ខេមបូចា ថា លោកមិនមានព័ត៌មានលម្អិតអំពីគម្រោងនេះទេ ទាំងសហគមន៍រងគ្រោះ ផលប៉ះពាល់ និងសំណង ដោយឱ្យ ខេមបូចា សួរទៅកាន់សាលាក្រុងជំនួសវិញ។
លោក សុផាត លើកឡើងថា៖ «ក្រុមថ្នាក់ជាតិជាអ្នកអនុវត្ត។ ខ្ញុំគ្រាន់តែ [រង់ចាំអនុវត្ត]។ នេះជាគម្រោងថ្នាក់ជាតិ អ្នកអាចសួរសាលារាជធានីភ្នំពេញអំពីផលប៉ះពាល់»។
នៅពេលសួរ ដើម្បីអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមអំពីវឌ្ឍនភាពនៃគម្រោង តើនៅពេលណាដែលផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋនឹងត្រូវរុះរើ និងមានការដោះដូរដីជូនប្រជាពលរដ្ឋឬទេ។ លោកបានលើកឡើងម្តងទៀតថា៖ «ខ្ញុំមិនដឹងទេ ព្រោះវាជាគម្រោងជាតិ។ ខ្ញុំមិនដឹងថាពេលណាវានឹងចាប់ផ្តើមទេ។ ខ្ញុំគ្រាន់តែធ្វើតាម និងចូលរួមក្នុងគម្រោង»។
លោកអះអាងថា ក្រសួងជាអ្នកវាយតម្លៃឲ្យអាជ្ញាធរសង្កាត់ ហើយអាជ្ញាធរសង្កាត់គ្រាន់តែចូលរួមអនុវត្តបទបញ្ជាពីថ្នាក់ជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក សាំ ពិសិដ្ឋ ប្រធានមន្ទីរសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូនរាជធានីភ្នំពេញ បដិសេធធ្វើ
អត្ថាធិប្បាយទេ នៅពេលដែល ខេមបូចា ទាក់ទងតាមទូរសព្ទ។ លោកសុំឲ្យអ្នកយកព័ត៌មានទាក់ទងទៅសាលារាជធានី។
កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក ឃួង ស្រេង បានដឹកនាំមន្ត្រីជំនាញ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានពាក់ព័ន្ធ ចុះត្រួតពិនិត្យប្រឡាយ ស្ថានីយ៍បូមទឹក ប្រឡាយបឹងទំពន់ លូបង្ហូរទឹក និងដំណើរការសាងសង់នៅការដ្ឋាន។ លោកក៏បានពិនិត្យមើលការស្តារប្រឡាយមេចំនួន ១៣ នៃគម្រោងរំដោះទឹកជំនន់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញផងដែរ។
លោក ឃួង ស្រេង មានប្រសាសន៍ថា មានគម្រោងជម្លៀសទឹកជំនន់ចំនួន ៥០ នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ គម្រោងចំនួន ២៣ នឹងត្រូវបានអនុវត្ត ដោយ ១៣ កំពុងដំណើរការ។ គម្រោងទាំង១៣នោះមានការពង្រីកស្ថានីយបូមទឹកដូចជាស្ថានីយ៍លូ៥ និងទំនប់កប់ស្រូវ និងការសាងសង់កន្លែងប្រមូលសំរាមនៅបឹងត្របែក។
គម្រោងសាងសង់ទាំង ១៣ សម្រេចបាន ៦,៥ភាគរយ រហូតមកដល់ពេលនេះ ហើយអាចរំដោះទឹកចេញពីបឹងត្របែក បឹងកេងកង ម៉ុងឌីយ៉ាល់ បឹងទំពន់ និងតំបន់ជុំវិញព្រលានយន្តហោះភ្នំពេញ និងផ្សារដើមគរជាដើម។
លោក ម៉េត មាសភក្តី អ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ មិនអាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺបានទេដោយកំពុងជាប់រវល់ប្រជុំ។
អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីតស៊ូមតិ និងផ្សព្វផ្សាយនៅអង្គការសមាគមធាងត្នោត (STT) លោក ឃុន តុលា បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា ពួកគេមិនមានទិន្នន័យសម្រាប់អ្នកដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយគម្រោងស្តារប្រឡាយលូទឹកស្អុយ ដែលជាផ្នែកនៃកម្មវិធីជម្លៀសទឹកជំនន់ដែលបង្កើតឡើងដោយសាលារាជធានីភ្នំពេញនោះទេ។
តែយ៉ាងណាលោក តុលា បានជំរុញឱ្យសាលារាជធានីភ្នំពេញធានានូវសំណងសមរម្យដល់គ្រួសារដែលរស់នៅតំបន់នោះតាំងពីឆ្នាំ ១៩៨០មក។ លោកថា អាជ្ញាធរមិនគួរផ្តល់សំណង ត្រឹមតែជាសំណងកម្រិតទាបប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរក៏គួរតែអភិវឌ្ឍតំបន់នោះឱ្យពួកគេផងដែរ។
លោក តុលា និយាយថា អាជ្ញាធរកំពុងផ្តល់សំណងចំនួន ១០០០ ដុល្លារ និង ៤០០០ ដុល្លារ ផ្អែកតាមទំហំផ្ទះ ដែលការផ្តល់នេះជាចំនួនទាប ហើយ «មិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់សង់ផ្ទះថ្មី»។ អាជ្ញាធរគួរបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្រឈ្នះ-ឈ្នះ ស្រដៀងនឹងការអនុវត្តនៅតំបន់ស្ទឹងមានជ័យដែរ។
លោកតុលាបន្តថា៖ «យើងចង់ឱ្យអាជ្ញាធរ និងរដ្ឋាភិបាលពិចារណាលើសំណើរបស់សហគមន៍ ដូចដែលពួកគេចង់បានលើការអភិវឌ្ឍនៅនឹងកន្លែងនោះ។ យើងបានឃើញគំរូដ៏ល្អមួយនៅស្ទឹងមានជ័យ ដែលប្រជាពលរដ្ឋបានទទួលការអភិវឌ្ឍនៅនឹងកន្លែងតែម្តង។ រដ្ឋាភិបាលគួរតែរកច្រកចេញសម្រាប់ប្រជាជនឱ្យពួកគេរស់បាន»។
លោកមិនចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលបង្ខំពលរដ្ឋឲ្យចាកចេញពីផ្ទះរបស់ពួកគេ ក្នុងនាមអភិវឌ្ឍន៍ទេ ព្រោះការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំអាចប៉ះពាល់ដល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះរដ្ឋាភិបាល ដូចជាការរំលោភលើសិទ្ធិដីធ្លី និងសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។
លោកបានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលប្រកាន់យកផ្លូវកណ្តាលក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសម្រាប់សហគមន៍ក្រីក្រក្នុងទីក្រុងឲ្យរស់នៅដូចអ្នកទីក្រុងដទៃទៀត ដើម្បីឲ្យពួកគេងាយស្រួលក្នុងការទទួលបានសេវាសាធារណៈ ដូចជាមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ មន្ទីរពេទ្យ និងសាលារៀន ក៏ដូចជាការងារផងដែរ។
លោកតុលាបន្តថា៖ «យើងបានឃើញថា រដ្ឋាភិបាលធ្លាប់ធ្វើអស់ពីសមត្ថភាពពីមុនមក។ ដូច្នេះ យើងមិនចង់ឃើញការបណ្ដេញចេញដូចអ្វីដែលបានកើតឡើងកាលពី ១០ ឆ្នាំមុននៅបុរីកីឡា និងបឹងកក់ ដែលពិតជាប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា»។
លោកក៏បានជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានត្រូវមានតម្លាភាព និងស្ថិតនៅលើ «ផ្លូវកណ្តាល» ដើម្បីការពារប្រជាពលរដ្ឋ និងកុំគំរាមកំហែង ឬបំភិតបំភ័យប្រជាពលរដ្ឋ ដោយសារពួកគេត្រូវការការគាំទ្រពីអាជ្ញាធរ។
លោកបន្តថា៖«សិទ្ធិក្នុងការប្រមូលផ្តុំត្រូវបានធានាដោយច្បាប់។ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមិនគួរបញ្ឈប់ប្រជាពលរដ្ឋមិនឲ្យជួបមន្ត្រីសាលារាជធានីភ្នំពេញដើម្បីពិភាក្សាបញ្ហានោះទេ» ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Samaki Rong Roeurng Community Facing Eviction Seek Higher Compensation From Canal Project