របាយការណ៍នៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីមួយរបស់អ្នកជំនាញផ្នែកឧក្រិដ្ឋកម្មអាមេរិក ដែលត្រូវបានថ្នាក់ដឹកនាំការងារមិនអនុញ្ញាតឱ្យវិញត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញកាលពីឆ្នាំ២០២៣ ដោយបារម្ភពីសុវត្ថិភាព បានថ្កោលទោសមន្ត្រីកម្ពុជា និងបានអំពាវនាវឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មលើបុគ្គលមួយចំនួនដោយចោទថាបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការឆបោកតាមអនឡាញ ដោយក្នុងនោះមានទាំងបងជីដូនមួយរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីផង។
របាយការណ៍នេះមានចំណងជើងថា៖ «គោលនយោបាយ និងឥរិយាបថ៖ ការគាំទ្ររបស់រដ្ឋលើឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែននៅកម្ពុជា បង្កជាការគំរាមកំហែងដល់សកលលោក» រៀបចំចងក្រងដោយលោក Jacob Sims។ Jacob Sims គឺជាអ្នកស្រាវជ្រាវមួយរូបនៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលវិភាគបណ្ដាញឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែននៃសាកលវិទ្យាល័យHarvard។
ការស្រាវជ្រាវនេះបានទទួលជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក។ របាយការណ៍បានសិក្សាផ្អែកលើប្រភពសាធារណៈ ការស្រាវជ្រាវឯកសារនានា និងការសម្ភាសន៍មន្ត្រីទូត អ្នកជំនាញ សង្គមស៊ីវិល និងអ្នកសារព័ត៌មានសរុបជាង៥០នាក់។ លោក Jacob Sims បានចោទប្រកាន់គណបក្សកាន់អំណាចថាជួយដល់ដំណើរការរបស់ឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញដែលមានទំហំទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារតាមរយៈការជួញដូរមនុស្ស និងបានការគាំទ្រពីរដ្ឋាភិបាល។
របាយការណ៍នេះបានដាក់ផ្សាយជាផ្លូវការកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា នៅក្លឹបអ្នកកាសែតបរទេសក្នុងទីក្រុងបាងកកប្រទេសថៃ ហើយលោក Jacob Sims មានវត្តមាននៅទីនោះដែរក្នុងនាមជាអ្នកស្រាវជ្រាវ។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានច្រានចោលនូវអ្វីដែលរបាយការណ៍នេះបានរកឃើញ ដោយចាត់ទុកថាជាចេតនានយោបាយ និងអះអាងរបាយការណ៍នេះមិនបានទទួលស្គាល់អំពីកិច្ចខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មនានា។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលបានលើកទឡ្ហីករណ៍តិចតួចតតាំងនឹងការចោទប្រកាន់នេះ និងការចោទប្រកាន់លើឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ផ្សេងទៀត។
អ្នកផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ក្នុងកិច្ចការស្រាវជ្រាវមួយនេះ បានផ្ដល់អនុសាសន៍ឲ្យចោទប្រកាន់ ដាក់ទណ្ឌកម្ម បិទទិដ្ឋាការ និងវិធានការផ្សេងៗទៀតលើបុគ្គលទាំង២៨រូបដែលមានទាំងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាល និងពាណិជ្ជករផងដែរ ដែលក្នុងនោះមានទាំងបងប្អូនជីដូនមួយរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី គឺលោក ហ៊ុន តូ និងទីប្រឹក្សានាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក Chen Zhi។ លោក Chen Zhi ជាប្រធានក្រុមហ៊ុន Prince Group Holdings ដែលក្រុមហ៊ុននេះរងការស៊ើបអង្កេតថាបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញ។
ក្រុមហ៊ុន Prince Group Holdings តាមរយៈសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនបានច្រានចោលការលើកឡើងរបស់របាយការណ៍នេះ និងបានចាត់ទុកថាជាព័ត៌មានមិនពិត និងបរិហាកេរ្តិ៍។
លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលមានប្រសាសន៍ថា៖ «របាយការណ៍នេះបានធ្វើការចោទប្រកាន់ធ្ងន់ធ្ងរដែលមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិត»។ លោកទទួលស្គាល់ពីវត្តមានមជ្ឈមណ្ឌលឆបោកនៅក្នុងប្រទេស ប៉ុន្តែលោកថាអាជ្ញាធរបានចាត់វិធានការទប់ស្កាត់ឧស្សាហកម្មឆបោកទាំងនោះ ដោយមានការបង្កើតគណៈកម្មការអន្តរក្រសួងដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីដើម្បីចុះបង្រ្កាបទីតាំងទាំងនោះផងដែរ។
លោក Jacob Sims ទាំងនៅក្នុងសុទ្ទរកឋា និងរបាយការណ៍របស់ខ្លួន បានច្រានចោលការលើកឡើងរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលម្ដងម្កាលបានចុះបង្ក្រាបមជ្ឈមណ្ឌកឆបោក និងបានបង្កើតគណៈកម្មការអន្តរក្រសួង ដោយថាវាគ្រាន់តែជា «ការនិយាយ និងការធ្វើឲ្យល្អមើល»។ លោកអះអាងថា សកម្មភាពជាក់ស្ដែងបានបិទបាំងជនល្មើស បង្វែរការតាមដាន និងគ្មានការកែទម្រង់ច្បាស់លាស់។
លោក ជា ធីរិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានច្រានចោលរបាយការណ៍នេះ និងចាត់ទុករបាយការណ៍នេះថា មានចរិតនយោបាយ និងចោទថាអ្នកនិពន្ធមានចេតនាបំផ្លាញមុខមាត់របស់កម្ពុជា។ លោកលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកជាអ្នកគាំទ្រការស្រាវជ្រាវនេះ ហើយលោកបានបដិសេធចំពោះការចោទប្រកាន់ថាគណបក្សមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន។
លោក Jacob Sims លើកឡើងថា ខ្លឹមសារសំខាន់នៃរបាយការណ៍នេះ គឺបង្ហាញឲ្យឃើញថាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាតួអង្គសំខាន់មួយក្នុងការប្រព្រឹត្តិអំពើឆបោក។ លោកថាការសិក្សានេះមើលទៅដូចជាបង្កប់នូវចេតនានយោបាយ តែតាមពិតគឺការសិក្សាធ្វើឡើងផ្អែកលើឯកសារស្រាវជ្រាវត្រឹមត្រូវ មិនមានចរិតនយោបាយនោះទេ។ លោកថាជំនួយរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកមិនមានឥទ្ធិពលលើការស្រាវជ្រាវនេះទេ។
អ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះ ដែលកន្លងមកធ្លាប់រងការគំរាមកំហែងចាប់ឃុំខ្លួននៅកម្ពុជាផងនោះ បានការពាររបាយការណ៍របស់ខ្លួនថាឯករាជ្យ និងមានវិធីសាស្រ្តស្រាវជ្រាវត្រឹមត្រូវ។
លោក ធីរិទ្ធ បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ឧស្សាហកម្មឆបោកតាមអនឡាញ គឺជាបញ្ហាតំបន់ ដែលការលើកឡើងរបស់លោកនេះ ដូចគ្នាទៅនឹងអ្វីដែលមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលតែងលើកឡើង។ លោកបន្តថា៖ «ទប់ស្កាត់វា[អំពើឆបោក]មិនងាយស្រួលនោះទេ ហើយក៏មិនអាចអាស្រ័យលើតែរដ្ឋាភិបាលតែមួយបានដែរ។ ការងារនេះត្រូវការកិច្ចសហការជាអន្តរជាតិ ហើយប្រទេសមួយៗត្រូវតែអប់រំប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនអំពីហានិភ័យ ដើម្បីជួយដល់ការងារបង្ការ»។
គម្រោងប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្សនៅកម្ពុជា បានប៉ាន់ប្រមាណថា យ៉ាងតិចមានទីតាំងឆបោកចំនួន៣៥០កន្លែងកំពុងធ្វើប្រតិបត្តិការនៅទូទាំងប្រទេស និងបានកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលករបរទេសប្រហែល១៥០ ០០០នាក់។
សកម្មភាពឆបោកដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសត្រូវគេចាត់ទុកថា ជាឧស្សាកម្មដែលរកប្រាក់ចំណេញបានច្រើនបំផុតមួយនៅកម្ពុជា ដែលអាចរកចំណូលបានតាមការប៉ាន់ស្មានចន្លោះពី១២,៥ពាន់លានដុល្លារទៅ១៩ពាន់លានដុល្លារ ឬស្មើនឹង៦០ភាគរយនៃGDP របស់កម្ពុជា ដែលតួលេខនេះខ្ពស់ជាងចំណូលបានពីវិស័យកាត់ដេរទៅទៀត។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ដដែល។ តួលេខនេះបានដកស្រង់ចេញពីស្ថាប័នមួយចំនួនរួមមានវិទ្យាស្ថានសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់សន្តិភាព និងការិយាល័យឧក្រិដ្ឋកម្ម និងគ្រឿងញៀន របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
ថ្វីបើតួលេខបង្ហាញពីការរីកដុះដាលខ្លាំងនៃអំពើឆបោក អគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ តាមរយៈសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន ដែលផ្សាយលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស សុខា បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់ដែលថារដ្ឋបានជួយការពារអំពើឆបោក។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍សរសេរទៀតថា អាជ្ញាធរបានចុះបង្រ្កាបមជ្ឈមណ្ឌលឆបោកចំនួន១៨កន្លែង បានបណ្ដេញជនបរទេសចេញពីប្រទេសចំនួន៣ ៧០០នាក់មកពីប្រទេសចំនួន១៦ និងបានបញ្ជូនជនសង្ស័យទៅកាន់តុលាការចំនួន៧៦នាក់ គិតតាំងពីឆ្នាំ២០២៤ មក។
លោក ស សុខា ជាបុគ្គលម្នាក់ក្នុងចំណោមបុគ្គល២៨នាក់ ដែលរបាយការណ៍បានលើកឈ្មោះ និងចង់ឲ្យមានទណ្ឌកម្ម និងវិធានការផ្សេងៗទៀត។
របាយការណ៍ក៏បានលើកឡើងដែរថា កន្លងមកមានការព្រួយបារម្ភទាក់ទងនឹងការត្រួតពិនិត្យមិនបានច្បាស់លាស់ពេលចុះបង្ក្រាបម្ដងៗនៅមជ្ឈមណ្ឌលឆបោក ថា អ្នកណាខ្លះជាជនរងគ្រោះនៃអំពើឆបោកទាំងនោះ។
លោក Jacob Sims បានរិះគន់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលថា បានបង្វែរការជួញដូមនុស្សថាជា «ជម្លោះការងារ» ហើយបានច្រានចោលការអះអាងរបស់ជនរងគ្រោះ ដោយថាអ្នកទាំងនោះ «កុហក់» ឬ «គ្រាន់តែចង់បានចំណាប់អារម្មណ៍»។
លោកបន្តថា៖ «រដ្ឋាភិបាលពិតជាសកម្ម ប៉ុន្តែគឺសកម្មក្នុងការការពារឧស្សាហកម្មឆបោកទាំងនោះ និងបង្វែរសម្ពាធរបស់អន្តរជាតិ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «មិនមានកំណែទម្រង់ត្រឹមត្រូវអ្វីទេ។ សកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលមកដល់ពេលនេះ គឺគាំទ្រចំណុចគន្លឹះរបស់របាយការណ៍៖ ឧស្សាហកម្មឆបោកនៅកម្ពុជាកំពុងរីកកាន់តែធំ ហើយគណបក្សកាន់អំណាចមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធយ៉ាងខ្លាំង ដែលមិនអាចបញ្ឈប់បាន លើកលែងតែមានការដាក់សម្ពាធ និងការជំរុញបន្ថែម»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ U.S. Researcher’s Report Names 28 for Sanctions Over Ruling Party Scam Links; Govt Denies
