ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ហៅកាត់ថា ADB កាលពីថ្ងៃចន្ទ បានអនុម័តលើកញ្ចប់ថវិកាចំនួន៩៣,៦លានដុល្លារ សម្រាប់កម្ពុជាពង្រឹងសេវាទឹកស្អាត និងអនាម័យមូលដ្ឋាននៅជនបទ និងដើម្បីលើកទឹកចិត្តឲ្យមានការចូលរួមពីវិស័យឯកជន។
ទោះយ៉ាងណា អ្នកផ្គត់ផ្គង់វិស័យឯកជនបានលើកឡើងថាពួកគាត់ «មិនដែលបានទទួលការគាំទ្រណាមួយនោះទេ» និង«បានប្រើប្រាស់ថវិកាផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីវិនិយោគ»។
កញ្ចប់ថវិការបស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីនេះមានទាំងកម្ចី និងជំនួយឥតសំណង ដែលធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងធ្វើឲ្យប្រសើរឡើង និងពង្រីកភាពធន់នឹងអាកាសធាតុ និងរួមទាំងការផ្ដល់សេវាទឹកស្អាតមានសុវត្ថិភាព និងសម្ភារៈអនាម័យមូលដ្ឋានប្រកបដោយបរិយាបន្ន សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៨៨ ០០០គ្រួសារក្នុងភូមិចំនួន៤០០ ដែលរស់នៅក្នុងឃុំចំនួន៥០ក្នុងខេត្តចំនួនប្រាំបួន។ ខេត្តទាំងនោះរួមមានបន្ទាយមានជ័យ បាត់ដំបង កំពង់ស្ពឺ កំពត ក្រចេះ ឧត្តរមានជ័យ ប៉ៃលិន ព្រះវិហារ និងស្ទឹងត្រែង។
កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍វិស័យដើម្បីលើកកម្ពស់ការផ្តត់ផ្គង់ទឹកមានសុវត្ថិភាព និងអនាម័យមូលដ្ឋាន ហៅកាត់ថា WASH នៅតំបន់ជនបទ នឹងជួយដល់កិច្ចខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកមានសុវត្ថិភាព និងសម្ភារៈអនាម័យមូលដ្ឋានដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទ ក៏ដូចជាធ្វើឲ្យប្រសើរនូវការទទួលបានសម្ភារៈអនាម័យសុវត្ថិភាព។ ហើយអ្វីទាំងនេះ អាចមានតម្លៃសមរម្យ ដែលគ្រប់គ្នាអាចទទួលយកបាន។
កម្មវិធីនេះ ក៏មានគោលបំណងស្វែងរកការចូលរួមពីវិស័យឯកជនក្នុងការផ្គត់ផ្គង់សេវាទឹកមានសុវត្ថិភាពដល់ប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ។ កម្មវិធីនេះនឹងលើកកម្ពស់ ការចូលរួមរបស់វិស័យឯកជនក្នុងការផ្តល់សេវាផ្គត់ផ្គង់ទឹកមានសុវត្ថិភាព។ វាក៏មានគោលបំណងធានាភាពធន់នឹងអាកាសធាតុនៃគ្រឿងបរិក្ខារ WASH តាមរយៈការបន្ថែម គំនិតកាន់តែច្រើន អំពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុទៅក្នុង ការធ្វើផែនការ ការរចនា និងការអនុវត្តកម្មវិធី។
លោកស្រី Jyotsana Varma នាយិកាធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីប្រចាំកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា៖ «កម្មវិធីនេះគាំទ្រ «WASH ដើម្បីទាំងអស់គ្នា» ដោយផ្តល់អាទិភាពដល់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់ដាច់ស្រយាល។ វាមានបញ្ចូលកំណែទម្រង់ ដើម្បីពង្រឹងអភិបាលកិច្ចក្នុងការចាត់ចែងបរិក្ខារ WASH ដែលគ្រប់គ្រងដោយសហគមន៍ និងពង្រីកវិសាលភាពការធ្វើផែនការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បីនិរន្តរភាព និងភាពធន់នឹងអាកាសធាតុ»។
គម្រោងបីដើម្បីសម្រេចគោលដៅ
កម្មវិធីនេះរួមបញ្ចូលជំនួយឥតសំណងចំនួន៣លានដុល្លារ ពីមូលនិធិជប៉ុនសម្រាប់វិបុលភាពនិងភាពធន់នៅអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក (JFPR) ដើម្បីជួយផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ការពង្រីកបរិក្ខារ WASH នៅក្នុងខេត្តមានប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្ររស់នៅទីជនបទដែល«ប្រឈមមុខខ្លាំង» នឹងបញ្ហាទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់ទឹកមានសុវត្ថិភាព និងអនាម័យមូលដ្ឋាន។
បន្ថែមពីនេះ ក៏មានជំនួយបច្ចេកទេសចំនួន ៦00 000ដុល្លារ ដែលផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដោយបរធនបាលភាពជាដៃគូផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានអនាម័យនៃមូលនិធិភាពជាដៃគូផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានអនាម័យនឹងគាំទ្រការពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់វិស័យសំខាន់ៗទាក់ទងនឹងផ្នែកនេះ។
តន់ សុខជា អគ្គនាយកនៃនាយកដ្ឋានទឹកស្អាតរបស់ក្រសួងឧស្សាហកម្ម បដិសេធធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើគម្រោងទាំងនេះ ដោយថាវាស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។
អនុរដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ លោក ពិត ករុណា បញ្ជាក់ប្រាប់ ខេមបូចា ថា ក្រសួងនឹងគាំទ្រលើគម្រោងទាំងបីនេះ។
គម្រោងទីមួយនឹងពង្រឹងលើសុវត្ថិភាពការផ្គត់ផ្គង់ទឹក ដោយជីកអណ្ដូងបន្ថែមថ្មីៗ ជួសជុលអណ្ដូងចាស់ ចែកចាយពាងត្រងទឹកភ្លៀង សាងសង់ប្រព័ន្ធចែកចាយទឹកស្អាតខ្នាតតូច និងស្ដារស្រះ ត្រពាំងសហគមន៍ជាមួយនឹងប្រព័ន្ធចម្រោះទឹក។
គម្រោងទីពីរក្រសួងនឹងពង្រឹងសេវាផ្ដល់បរិក្ខារជនបទដែលធននឹងអាកាសធាតុ ដោយផ្ដល់បង្គន់សម្រាប់គ្រួសារ និងបង្គន់សាធារណៈ មណ្ឌលសុខភាព អប់រំតាមសហគមន៍ និងតាមសាលារៀនអំពីអនាម័យ និងលើកកម្ពស់ការគ្រប់គ្រងសំណល់សុវត្ថិភាព។
គម្រោងទីបីនឹងផ្ដោតសំខាន់លើការពង្រឹងសមត្ថភាពស្ថាប័នផ្នែកធនធានមនុស្ស និងក្របខណ្ឌច្បាប់ទាក់ទងនឹងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងកិច្ចការអនាម័យក្នុងតំបន់ជនបទធននឹងអាកាសធាតុ។
លោក ពិត ករុណា មានប្រសាសន៍ទៀតថា៖ «ក្រសួងមានគោលដៅសម្រេចឲ្យបានអត្រាទទួលបានទឹកមានសុវត្ថិភាព និងអនាម័យទាំងស្រុងនៅទីជនបទត្រឹមឆ្នាំ២០៣០។ គិតមកដល់ពេលនេះនៅជនបទបានទទួលសេវាទាំងនេះរហូតដល់៩០ភាគរយ។ តាមរយៈទិន្នន័យនេះ យើងរំពឹងថានឹងអាចសម្រេចដល់គោលដៅមុនផែនការ»។
ចំណាយលុយផ្ទាល់ខ្លួន
ទន្ទឹមនឹងនេះ លោក លឹម មិញ នាយកប្រតិបត្តិសមាគមអ្នកផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតកម្ពុជា បានប្រាប់ ខេមបូចា ថា លោកមិនទាន់បានមើលពីសេចក្ដីលម្អិតទាក់ទងនឹងប្រាក់កម្ចី និងជំនួយដែលទើបអនុម័តនេះនៅឡើយទេ ដែលថវិកាទាំងនេះនឹងប្រើក្នុងគោលបំណងពង្រឹង និងពង្រីកការផ្គត់ផ្គង់ទឹកមានសុវត្ថិភាព។
កន្លងមក ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតឯកជន «មិនដែលបានទទួលការគាំទ្រណាមួយទេ» ខណៈដែលជំនួយពីធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីភាគច្រើនចូលទៅរដ្ឋាភិបាលផ្ទាល់ និងមានការចូលរួមតិចតួចពីវិស័យឯកជន។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក លឹម មិញ សាទរចំពោះការផ្តល់ជំនួយរបស់ ADB ដើម្បីគាំទ្រដល់គម្រោងផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យនៅតំបន់ជនបទនៃប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបន្តថា៖ «សម្រាប់យើង ពិតជាស្វាគមន៍ ព្រោះថាក្នុងវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតនៅកម្ពុជា វិស័យឯកជនបានដើរតួយ៉ាងសំខាន់មួយក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកដល់ប្រជាពលរដ្ឋ…បើមានគាំទ្រពីADB ទៀត ខ្ញុំជឿថាវិស័យនេះនឹងមានភាពល្អប្រសើរកាន់តែខ្លាំង»។
លោក ស៊ីវ ហួត ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនឯកជនផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតតាំងពីឆ្នាំ២០០៨ នៅឃុំមេសាជ្រៃ ស្រុកស្ទឹងត្រង់ ក្នុងខេត្តកំពង់ចាម និងខេត្តកណ្ដាល បានប្រាប់ខេមបូចាថា លោកពិតជាសប្បាយចិត្តចំពោះដំណឹងទាក់ទងនឹងជំនួយនេះ ក៏ដូចជាការបង្កើនការចូលរួមរបស់វិស័យឯកជនក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកកត់សម្គាល់ថា វិស័យឯកជនបានជួបបញ្ហាប្រឈមច្រើន ជាពិសេសគឺផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំគិតថាវាល្អសម្រាប់វិស័យទឹកស្អាតឯកជន ព្រោះថាវាមានការលំបាកក្នុងការវិនិយោគដើម្បីបំពេញតម្រូវការដោយផ្អែកតែលើធនធានផ្ទាល់ខ្លួន និងកម្ចីធនាគារ ដែលពេលខ្លះមានអត្រាការប្រាក់ខ្ពស់។ បើសិនជាមានការគាំទ្រពីADB វាគឺល្អណាស់»។ លោកបន្ថែមថាលោកបានវិនិយោគលើវិស័យទឹកស្អាតនេះដោយពឹងផ្អែកលើធនធានផ្ទាល់ខ្លួន និងកម្ចីពីធនាគារ។
លោកឲ្យដឹងដែរថា បញ្ហាប្រឈមធំមួយគឺការខួចខាតបំពង់បង្ហូរទឹកក្រោមដីពេលមានការធ្វើផ្លូវ ឬធ្វើលូរំដោះទឹក ដែលជានិច្ចកាល«មិនដែលមានសំណង»នោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ដែរថាបើទោះបីជាក្រុមហ៊ុនបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅកាន់អាជ្ញាធរខេត្ត រហូតដល់ក្រសួងឧស្សាហកម្មក្ដី ក៏មិនមានអ្វីក្រៅតែពីការសម្របសម្រួល។
លោកបន្តថា៖ «កន្លងមក មិនមានសំណងចំពោះការខូចខាតបំពង់ទុយោទឹកដែលបណ្ដាមកពីការធ្វើផ្លូវ ឬលូនោះទេ។ យើងជួសជុលទុយោទាំងនោះឡើងវិញដោយខ្លួនឯង។ យើងទិញទុយោ និងបរិក្ខារផ្សេងទៀតដោយថវិកាផ្ទាល់ខ្លួន»។
លោក ហួត ក៏បានលើកពីបញ្ហាមួយទៀតដែរ គឺការមិនសូវយល់ដឹងអំពីសារសំខាន់នៃការប្រើប្រាស់ទឹកស្អាត។ លោកថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទខ្លះនៅបន្តប្រើទឹកអណ្ដូង និងទឹកភ្លៀង។
ស្ថានីយទឹកស្អាតរបស់លោកនៅស្រុកស្ទឹងត្រង់បានផ្គត់ផ្គង់ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៥ ០០០គ្រួសារ ខណៈស្ថានីយនៅខេត្តកណ្ដាលផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតបាន ៥ ៣០០គ្រួសារ។ លោកថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់ទាំងនេះមិនបានទទួលប្រភពទឹកស្អាតពីរដ្ឋាករទឹកនោះទេ។
ទឹកស្អាតសម្រាប់គ្រប់គ្នា
បើតាម ADB ក្នុងឆ្នាំ២០២២ នៅទូទាំងប្រទេសប្រជាពលរដ្ឋដែលបានទទួលសេវាទឹកស្អាតមាន២៩ភាគរយ ហើយនៅទីជនបទ«មានកម្រិតទាប» គឺត្រឹម២០ភាគរយ។ ដោយឡែកលទ្ធភាពទទួលបានអនាម័យមូលដ្ឋានដែលមានការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយសុវត្ថិភាពមាន៣៧ភាគរយនៅទូទាំងប្រទេស និង៣៤ភាគរយនៅតំបន់ជនបទ។ ការបន្ទោបង់ពាសវាលពាសកាល ត្រូវបានអនុវត្តដោយអ្នករស់នៅតាមតំបន់ជនបទប្រហែលពីរលាននាក់ ដែលសកម្មភាពនេះនាំឱ្យមានការបំពុលដី និងប្រភពទឹក និងរួមចំណែកបង្កជំងឺឆ្លងតាមរយៈទឹក។
ខណៈដែលកម្ចី និងជំនួយរបស់ADB ក្របដណ្ដប់លើខេត្តចំនួនប្រាំបួន របាយការណ៍របស់ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទសម្រាប់ ADB ស្តីពីការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ដែលបានបោះពុម្ពកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ បានបង្ហាញថា ក្នុងចំណោមខេត្តដែលបានស្នើឡើង មាន៤៧ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជនក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង មានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ទឹកលើដី ខណៈ ប្រជាជនខេត្តប៉ៃលិនមានការចូលរួមប្រើប្រាស់ច្រើនជាងពីរដង ដែលបង្ហាញថាពួកគាត់ទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់ល្អ។
ផ្ទុយមកវិញ នៅខេត្តព្រះវិហារ មានប្រជាពលរដ្ឋតែ១១ភាគរយបានប្រើប្រាស់ប្រភពទឹកលើដី ដែលមានន័យថាប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះមិនបានទទួលសេវាទឹកស្អាតសម្រាប់ប្រើប្រាស់ដែល អាច«អាក្រក់ជាង»នៅខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ដូចនេះ ស្របពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋក្នុងខេត្តព្រះវិហារមិនសូវទទួលបានប្រភពទឹកស្អាត ប៉ុន្តែពួកគេមានប្រភពទឹកលើដីល្អប្រសើរ។
ខេត្តគោលដៅក្រោមគម្រោងរបស់ADB នៅបន្តមានការទទួលបានសេវាទឹកស្អាត និងសុវត្ថិភាពតិចតួចនៅឡើយ។ ដូចជាខេត្តកំពង់ស្ពឺមាន១៨ភាគរយ ខេត្តព្រះវិហារមាន១៤ភាគរយ និងខេត្តបន្ទាយមានជ័យមាន១៣ភាគរយ។
រដ្ឋាភិបាលមានផែនការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យដល់ប្រជាពលរដ្ឋបាន១០០ភាគរយនៅឆ្នាំ២០២៥។ នេះបើយោងតាមប្រសាសន៍អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ជាច្រើនរួបផ្សេងទៀត ដែលតែងតែលើកពីបញ្ហានេះនាឆ្នាំកន្លងមក។
កម្ពុជាសង្ឃឹមថាខ្លួននឹងអាចសម្រេចបាននូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពទី៦របស់អង្គការសហប្រជាតិដោយអាចផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត ក៏ដូចជាអនាម័យដល់ប្រជាពលរដ្ឋបានទាំងស្រុងនៅឆ្នាំ២០៣០។
ភាគីពាក់ព័ន្ធត្រូវតែបង្ហាញការទទួលខុសត្រូវ
លោក លឹម សៃ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតាមដងទន្លេមេគង្គក្នុងភូមិកោះស្នែង ស្រុកបុរីអូរស្វាយសែនជ័យ ខេត្តស្ទឹងត្រែង ឲ្យដឹងថា តំបន់របស់លោកមានចម្ងាយ២៤គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងស្ទឹងត្រែង តែគ្មានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់នោះទេ។
លោកលើកឡើងថា ប្រជាពលរដ្ឋរស់ដោយពឹងអាស្រ័យលើទឹកទន្លេសម្រាប់ប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ ហើយទឹកមិនមានចម្រោះ ឬសម្លាប់មេរោគអ្វីនោះដែរ ដែលធ្វើអ្នកភូមិបារម្ភពីសុវត្ថិភាពក្នុងការប្រើប្រាស់ទឹក។
លោកសង្ឃឹមថា គម្រោងនេះនឹងជួយដល់ភូមិរបស់លោក ជាពិសេសនៅរដូវប្រាំងពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋជួបការលំបាកក្នុងការស្វែងរកទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ និងចូលរួមកាត់បន្ថយការចំណាយលើការទិញទឹកស្អាត។
លោកបន្តថា៖ «ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតដល់សហគមន៍គឺជារឿងល្អ ដោយវាអាចជួយកាត់បន្ថយការចំណាយរបស់គ្រួសារនីមួយៗ ព្រោះថាការទទួលបានទឹកស្អាតក្នុងតំបន់របស់ខ្ញុំមិនងាយស្រួលទេ»។
ចំណែកលោក សឿន ចាន់នី កសិកររស់នៅភូមិកាច់រទេះ ឃុំកំពង់ព្រៀង ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង ក៏មានអារម្មណ៍ថាគម្រោងនេះល្អសម្រាប់រូបគាត់ ដោយថាតំបន់របស់លោកមិនទាន់មានសេវាទឹកស្អាតនៅឡើយ។ លោកប្រាប់ ខេមបូចា ថា ប្រជាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់ទឹកអណ្ដូងសម្រាប់តម្រូវការប្រចាំថ្ងៃ។
លោកសង្ឃឹមថា គម្រោងនេះនឹងអាចធ្វើឲ្យគ្រួសារ និងសហគមន៍របស់លោកបានទទួលទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ ក៏ដូចជាប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្តសម្រាប់ធ្វើកសិកម្ម។
ADB ជាដៃគូយូរអង្វែងក្នុងការជួយដល់វិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកមានសុវត្ថិភាព និងអនាម័យរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៥ មក។ ប្រជាពលរដ្ឋជាងមួយលាននាក់ ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមបណ្តាខេត្តជាប់បឹងទន្លេសាប បានទទួលអត្ថប្រយោជន៍ពីសេវា WASH ដែលគាំទ្រដោយ ADB រួចហើយ។
លោក សន ជ័យ ប្រធានសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា ប្រាប់ ខេមបូចា ថា លោកចង់ឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកមានសុវត្ថិភាព និងអនាម័យនៅក្រោមគម្រោងមួយដែលមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ដោយយកចិត្តទុកដាក់លើ «តម្រូវការចាំបាច់» របស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកក៏ចង់ឃើញការធានាថា បញ្ហាទឹក និងអនាម័យមូលដ្ឋានត្រូវបានដោះស្រាយតាមរបៀបមួយដែលបង្កើនការទទួលខុសត្រូវរវាងគ្នា និងគ្នាប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងភាពធន់។
លោកបន្តថា៖ «តាមការសង្កេតរបស់ខ្ញុំ មានការអភិវឌ្ឍជាច្រើនទាក់ទងនឹងវិស័យទឹក។ មានការវិវត្តច្រើនទាក់ទងនឹងទឹកស្អាត និងអនាម័យ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងចង់បានគឺភាពធន់សម្រាប់គម្រោងមួយនេះ»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ ADB Approves $93.6M to Support Rural Water Supply, Sanitation and Hygiene Services in Nine Provinces
