ជារៀងរាល់ព្រឹក នៅមុខមជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាម ក្បែរមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-សូវៀត ក្នុងក្រុងភ្នំពេញ មានមនុស្សប្រុសស្រីវ័យកណ្ដាលឈរត្រៀបត្រា ដើម្បីរង់ចាំអ្នកជំងឺដែលត្រូវការឈាមជាបន្ទាន់។ ពួកគេជាឈ្មួញកណ្ដាលទាក់ទងនឹងការលក់ឈាមដោយនាំមនុស្សមកបរិច្ចាគ ក្រោមរូបភាពស្ម័គ្រចិត្តជាថ្នូរនឹងប្រាក់សម្រាប់ដោះស្រាយជីវភាព។
បើតាមលោក ចន ចិត្រ(ជាឈ្មោះអ្នកសរសេរដាក់ឱ្យ) បានប្រាប់ឱ្យដឹងថា រូបលោកជាអ្នករត់តុការហើយលោកធ្លាប់បូមឈាមលក់ក្រោមរូបភាពស្ម័គ្រចិត្ត ប្រសិនបើអ្នកជំងឺណាម្នាក់ខ្វះឈាម នោះលោកតែងតែទៅផ្ដល់ឱ្យនៅមជ្ឈមណ្ឌលផ្ដល់ឈាម។
អ្នកធ្លាប់បូមឈាមលក់រូបនេះបន្តថា៖«គាត់ស្គាល់យើង យើងស្ម័គ្រចិត្តទៅជួយគាត់ តែបើយើងថាយើងទៅលក់ឈាមគឺគេចាប់យើងហើយ ចឹងយើងអត់អាចឆ្លើយទៅចឹងបានទេ លក់ៗវាអត់ល្អទេ»។
ដោយសារតែលោក ចិត្រ ជាអ្នកលក់ផ្ទាល់ និងធ្លាប់ណែនាំគេឱ្យទៅលក់ឈាមដែរ លោកបញ្ជាក់ថា អ្នកដែលបូមឈាមលក់ភាគច្រើន គឺអ្នកដែលមានជីវភាពខ្វះខាតទីទ័លក្រ ដោយពួកគេអាចបូមឈាមម្ដងបាន៥០ ទៅ៧០ដុល្លារ។
លោកថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖«និយាយឱ្យអស់ហ្មង៎ ខ្ញុំនាំគេទៅច្រើន អ្នកខ្លះខ្វះខាតទ័លច្រកអីអាចផ្ដល់ឈាម ផ្ដល់ចឹងគេឱ្យ៥០ ទៅ៧០រៀលអ៊ីងចឹងទៅ អាចដោះស្រាយជីវភាពបានមួយគ្រាចឹងទៅ អាហ្នឹងអ្នកទ័លបំផុតហ្មង៎»។
បុរសរូបនេះអះអាងថា កាលគាត់បូមឈាមលើកដំបូង គឺមានអាការៈមិនប្រក្រតីមួយចំនួន ប៉ុន្តែក្រោយៗមកគាត់មិនមានបញ្ហាអ្វីទេ។ ចំណែកបុគ្គលផ្សេងដែលទៅបូមឈាមដែរ អ្នកខ្លះក៏វិលមុខ អ្នកខ្លះឈឺស្ពឹកស្រពន់ដៃ។
លោក ចិត្រ បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា នៅមុខពេទ្យរុស្សី និងផ្លូវវេងស្រេងម្ដុំកាណាឌីយ៉ាគឺសម្បូរទៅដោយមេខ្យល់ចាំនាំកម្មកររោងចក្រទៅលក់ឈាម ក្រោមរូបភាពជួយទៅអ្នកជំងឺដែលកំពុងត្រូវការឈាម។ ហើយក្នុងករណីកម្មករនោះទៅបូមឈាមញឹកញាប់ គឺពួកគេខ្ចីអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណអ្នកផ្សេង ដើម្បីបានបូមឈាមលក់ ព្រោះពេទ្យមិនចំណាំមុខឡើយ។
លោក ចិត្រ ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា៖«បើខ្ញុំទាយមិនឱ្យខុសរឺម៉កកង់បីនេះទៅពេទ្យរុស្សី គឺទៅផ្ដល់ឈាម ឱ្យអ្នកជំងឺ បើយើងនិយាយថាទៅលក់គឺវាខុសច្បាប់។ ហើយអ្នកខ្លះខ្ចីអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរបស់គេឡើង»។ លោកបន្តថា៖«អ្នកខ្លះឡើងទៅសម្ភាសជាមួយពេទ្យហើយ យកអ្នកអត់មានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណទៅបូមវិញ វាមានចឹង យើងដូរបាន»។
បុរសម្នាក់ទៀត លោក ជិន ចិន( ជាឈ្មោះអ្នកសរសេរដាក់ឱ្យ) បានអះអាងថា លោកជាអ្នករត់តុការ ដោយសារតែរបរនេះរកមិនសូវបាន គ្មានចំណូលទៀងទាត់ ទើបលោកសម្រេចចិត្តបូមឈាមលក់ ក្រោមរូបភាពស្ម័គ្រចិត្តទៅឱ្យអ្នកជំងឺណាដែលខ្វះខាតឈាម តែលោកបញ្ជាក់ថាមកបូមតែម្ដងម្កាលប៉ុណ្ណោះ។
បើតាមលោក ចិន បញ្ជាក់ថា លោកអាចបរិច្ចាគឈាមដើម្បីលក់ឱ្យគេក្នុងរយៈពេល៣ទៅ៤ខែម្ដង ក្នុងមួយប្លោកបានប្រាក់១៣០ ទៅ១៤០ដុល្លារ។
លោកប្រាប់ថា៖«មួយរយៈកូវីដហ្នឹងពិបាកគ្រប់តែគ្នា បើម្នាក់ៗដាច់បាយ ដាច់ទឹកហើយ ហើយធម្មតាសុទ្ធតែអ្នកអត់មានលុយមានកាក់បានទៅបរិច្ចាគ ជួយអ្នកជំងឺក៏បានបុណ្យដែរ»។
ចំណែកលោក ភិន ផាន រស់នៅភូមិកណ្ដាល ឃុំស្វាយចេក ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង មានប្អូនស្រីឈឺ និងត្រូវការឈាមជាបន្ទាន់ បានប្រាប់ឱ្យដឹងថា លោកមានបងប្អូនសម្រាប់បរិច្ចាគឈាម តែមិនគ្រប់តាមចំនួនដែលពេទ្យចង់បានទេ ដូច្នេះលោកបានទិញឈាមពីអ្នកលក់ឈាមក្រហម ក្នុងមួយសាក់តម្លៃជាង១០០ដុល្លារ ចំណែកឈាមសតម្លៃ១៧០ដុល្លារ។ លោកបានត្អូញត្អែរថា ជីវភាពលោកមិនធូរធារឡើយ ប្រសិនបើខ្វះឈាមហើយត្រូវការចំណាយលុយទិញក្នុងតម្លៃថ្លៃបែបនេះ លោកមិនអាចទៅរួចឡើយ។
លោក ផាន បន្តថា៖«ជីវភាពអ្នកដែលត្រូវការឈាមលំបាកខ្លាំង មិនដឹងខាងពេទ្យគិតរបៀបម៉េចទេ បើអ្នកបរិច្ចាគមិនសុចរិត មកបូមឈាម២នាក់ ពេទ្យប្រាប់ថាបានតែម្នាក់ ចឹងត្រូវបង់ខាតលុយព្យាបាលអ្នកជំងឺហើយ ត្រូវបង់ខាតលុយទិញឈាមទៀត»។
យ៉ាងណាមិញ លោក ផាន ក៏បានសំណូមពរទៅដល់មន្ទីរពេទ្យទាំងអស់ ឱ្យគិតគូរព្យាបាលអ្នកជំងឺដែលមានតម្រូវការឈាមចំបាច់ជាមុនសិន សឹមគិតគូរដោះដូរឈាមតាមក្រោយ បើមិនដូច្នេះទេមិនអាចសង្រ្គោះអ្នកជំងឺទាន់ពេលបានឡើយ បើរង់ចាំតែមានឈាមគ្រប់ចំនួនទើបព្យាបាលនោះ។
លោកថ្លែងថា៖«ប្អូនខ្ញុំបញ្ចូលឈាមសអស់៣ប្លោក ឈាមក្រហមនេះបញ្ចូល៦ប្លោកទៀតហើយ ហើយគាត់នៅតែមិនគ្រប់ ហើយបងប្អូនបរិច្ចាគខ្លះ និងទិញថែមខ្លះ។ ឈាមក្រហម១០០ជាងដុល្លារ និងឈាមសមួយប្លោក១៧០ដុល្លារ»។
ចំណែកលោក សុខ សាន (ឈ្មោះអ្នកអ្នកសរសេរដាក់ឱ្យ) ជាពលរដ្ឋធ្វើការក្បែរមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាមបានឱ្យដឹងថា លោកតែងតែឃើញមានអ្នកបូមឈាមលក់ និងមានមេខ្យល់ចាំនាំមនុស្សទៅបរិច្ចាគឈាមក្រោមរូបភាពស្ម័គ្រចិត្ត។ លោកបន្ថែមថា ការទិញលក់នេះ គឺជាការសំងាត់ មិនមែនលក់បើកចំហទេ ព្រោះវាខុសច្បាប់។ហើយសម្រាប់អ្នកមានលទ្ធភាពគឺភាគច្រើនគេទិញឈាមពីមេខ្យល់ទាំងនោះ។
លោក សាន និយាយថា៖« មិនបើកចំហ ហើយអ្នកដែលត្រូវមកបរិច្ចាគឈាមនឹងយកលេសថាជាបងប្អូន ភាគច្រើនជាកម្មករោងចក្រ ហើយទាល់តែត្រូវការទើបទាក់ទងទៅមនុស្ស »។
គេឃើញមានមនុស្សប្រុសស្រីឈរត្រៀបត្រា នៅក្បែររបងមជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាម ដែលទំនងជាឈ្មួញរកស៊ីបូមឈាម។ បើតាមការអះអាងរបស់លោក សាន អ្នករកស៊ីលក់ឈាមគឺយូរឆ្នាំមកហើយ ភាគច្រើនពួកគេឈរនៅជាប់របងពេទ្យ ឱ្យតែមានអ្នកជំងឺណាខ្វះឈាមពួកគេនឹងទាក់ទងដើម្បីនាំមនុស្សមកបូមឈាម។លោកថា អ្នករកស៊ីបូមឈាមជាប្រព័ន្ធ គឺមានគ្នីគ្នានៅកន្លែងបូមឈាមស្រាប់ ឱ្យតែមានអ្នកមកបូមឈាមគឺគេរៀបចំភ្លាមៗមិនទុកយូរឡើយ។
លោកបន្ថែមថា៖«និយាយរួមទៅដុះស្លែហើយ ប៉ុន្តែរញ៉េរញ៉ៃ ស្រួលមិនស្រួលបោកយើងទៀតភាគច្រើនតែឃើញយើងដើរកាន់ក្រដាសរត់មកចាប់ហ្មង៎ ត្រូវការទិញឈាមទេ»។ លោកបន្តថា៖«គេមានខ្សែរនៅខាងលើ បុគ្គលិកផង ពេទ្យផង យើងនិយាយមិនកើតទេអាហ្នឹងខ្លាចប៉ះពាល់គេ»។
ដោយឡែកអ្នកលក់ដូរនៅក្បែរៗមជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាម គឺអ្នកស្រី តាង អ៊ិត(ឈ្មោះអ្នកសរសេរដាក់ឱ្យ) បានអះអាងថា ពិតជាមានការទិញលក់ឈាមមែន ហើយក្នុងមួយសាក់ តម្លៃ១៣០ ទៅ១៥០ដុល្លារ។ អ្នកស្រីបន្តថា មនុស្សដែលឈរក្បែរៗកន្លែងផ្ដល់ឈាម ភាគច្រើនជាអ្នករកស៊ីលក់ឈាម។ពួកគេប្រកបរបរនេះតាំងពីមជ្ឈមណ្ឌលផ្តល់ឈាមនេះចាប់បើកមកម្ល៉េះ។
អ្នកស្រីបន្តថា៖«ពួកគាត់ហ្នឹងអ្នករកស៊ីឈាមអូន រកយូរហើយម្នាក់ៗតាំងពីកន្លែងហ្នឹងបើក។ ពេលអូនឯងមានប៉ុងឱ្យគាត់ គាត់សារ៉េមនុស្ស ជូនណាសារ៉េមនុស្សអត់ត្រូវ គាត់ខាត»។
អ្នកស្រី អ៊ិត បន្ថែមថា អ្នកដែលរកស៊ីឈាមទាំងនោះ ពេលលក់ឈាមបាន នឹងបានលុយពាក់កណ្ដាលនៃតម្លៃឈាម ហើយលុយដែលចំណេញ គឺចែកគ្នីគ្នាជាមួយអ្នកបូមឈាមនៅខាងក្នុង។ ហើយបើថ្ងៃណាមានអ្នកត្រូវការឈាមច្រើន អ្នករកស៊ីឈាមទាំងនោះនឹងរកបានច្រើនទៅតាមហ្នឹងដែរ។
អ្នកស្រីអះអាងថា៖«អ្នកបូមបានតែ៧០រៀល(៧០ដុល្លារ) តែអ្នកដែលបានពាក់កណ្ដាលហ្នឹងគ្នាយ៉ាងច្រើនសល់១០ម៉ឺនអីទេ ព្រោះចែកជាមួយពេទ្យអ្នកបូមទៀត។ បើមិនស៊ីសស៊ុះម៉េចគេឱ្យយើងជាប់»។
បើតាមមជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាម កន្លងមកធ្លាប់អះអាងថា កំឡុងពេលមានការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ការបរិច្ចាគឈាមដោយស្ម័គ្រចិត្ត គឺមានការធ្លាក់ចុះដោយសារតែអ្នកទាំងនោះមានការបារម្ភនឹងការឆ្លងជំងឺកូវីដ-១៩។
ជុំវិញបញ្ហានេះ លោក លី សុវិត្យ អនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាម ថ្លែងប្រាប់ខេមបូចាថា បច្ចុប្បន្ននេះ ការបរិច្ចាគឈាមដោយស្ម័គ្រចិត្តមានការថយចុះដោយសារតែបញ្ហាកកូវីដ-១៩ ដែលមានអ្នកស្ម័គ្រចិត្តបរិច្ចាគតែ១០%តែប៉ុណ្ណោះ។ ជំនួសឱ្យការធ្លាក់ចុះនេះ លោកសុវិត្យ សង្កេតឃើញថា ចំនួនអ្នកបរិច្ចាគជំនួស ដែលភាគច្រើនជាសាច់ញាត្តិមានចំនួនកើនឡើងដល់ទៅ៩០%។
លោក សុវិត្យ បន្តថា មានការខុសគ្នាបន្តិចបន្តួចរវាងតម្រូវការឈាមមុនពេលកូវីដ១៩ និងពេលកូវីដ១៩។ លោកមានប្រសាសន៍ទៀតថា ជាក់ស្ដែងនៅឆ្នាំ២០២២នេះ មជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាមត្រូវការឈាមប្រមាណ៨ម៉ឺនប្លោក ហើយក្នុងមួយថ្ងៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាមត្រូវការឈាមជិត២៤០ប្លាកែត ដើម្បីជួយសង្រ្គោះជីវិតមនុស្ស។
អនុប្រធាននៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាមរូបនេះបន្ថែមថា ភាគច្រើនអ្នកជំងឺដែលមានត្រូវការប្រើប្រាស់ឈាមច្រើន មិនខុសពីរាល់ឆ្នាំឡើយ ភាគច្រើនមានអ្នកគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ស្រ្តីឆ្លងទន្លេមានភាពមិនប្រក្រតី អ្នកត្រៀមវះកាត់ធំៗ វះកាត់បេះដូង អ្នកមានជំងឺមហារីកគ្រាប់ឈាម និងអ្នកត្រូវការលាងឈាមជាដើម។
យ៉ាងណាមិញលោក សុវិត្យ ទទួលស្គាល់ថា មកទល់បច្ចុប្បន្ននេះ ការទិញលក់ឈាមនៅតែបន្តមាន ដោយសារតែពលរដ្ឋដែលខ្វះឈាម មិនបានយល់ពីការបរិច្ចាគឈាមដោយស្ម័គ្រចិត្ត និងមួយចំនួនមិនមានបងប្អូនបរិច្ចាគមិនគ្រប់តម្រូវការ។ តែទោះជាយ៉ាងណា ឈាមដែលទិញពីអ្នករកស៊ីលក់ឈាមនោះ មិនអាចយកមកប្រើប្រាស់បានឡើយ ដោយភាគច្រើនជាឈាមមិនល្អ មិនមានសារធាតុចិញ្ចឹមគ្រប់គ្រាន់ និងមានមេរោគផ្សេងៗដូចជា ថ្លើម ស្វាយ អេដស៍ជាដើម។
លោក សុវិត្យ ថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖«អាហ្នឹង[ទិញលក់ឈាម]មានតាំងពីអើយមកហើយ ការទិញដូរឈាមហ្នឹងនោះ អាកន្លែងជិតមជ្ឈមណ្ឌលហ្នឹងក៏មាន នៅតាមមន្ទីរពេទ្យក៏មាន។ ជួនកាលគាត់អត់ទាន់ដល់ថ្ងៃខែត្រូវផ្ដល់ផងគាត់ចង់បានលុយហ្នឹង តែមួយខែគាត់មកបូមទៀតហើយ អ៊ីចឹងឈាមគាត់អត់ទាន់ពេញវ័យយកមកដាក់ឱ្យអ្នកជំងឺអត់បានប្រយោជន៍អីដែរ»។
បើតាមលោក សុវិត្យ បានអះអាងថាខាងមជ្ឈមណ្ឌល ធ្លាប់បានបញ្ជូនអ្នករកស៊ីឈាមខុសច្បាប់ទាំងនោះទៅប៉ុស្តិ៍នគរបាល ដើម្បីធ្វើការអប់រំណែនាំ និងធ្វើកិច្ចសន្យាជាច្រើនលើកច្រើនសារមកហើយ។ បន្ថែមពីនេះ ខាងមជ្ឈមណ្ឌលក៏បានប្ដូរគោលការណ៍មួយចំនួនដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានអ្នកបន្លំប្ដូរឈាម និងបានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយជាច្រើនផងដែរ។
លោកបន្តថា៖«ដើម្បីបំបាត់ការទិញដូរឈាមហ្នឹង មជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់ឈាមបានផ្លាស់ប្ដូរនូវគោលនយោបាយមួយចំនួន ការដូរកាត និងខិតខំទំនាក់ទំនងស្ថាប័នសសយក ដើម្បីចូលរួមផ្ដល់ឈាមកាត់បន្ថយការទិញដូរឈាមពីខាងក្រៅហ្នឹង»។
លោកបន្ថែមថា អ្នកដែលអាចបរិច្ចាគឈាមបាន ត្រូវមានអាយុចាប់ពី១៨ឆ្នាំដល់៦០ឆ្នាំ ទម្ងន់ចាប់ពី៤៥គីឡូឡើងទៅ។ ដោយបុរសអាចផ្ដល់ឈាមរយៈពេល៣ខែម្ដង ចំណែកស្រ្តីអាចផ្ដល់ឈាមបានរយៈពេល៤ខែម្ដង។ ហើយចំពោះបុគ្គលដែលលក់ឈាមញឹកញាប់នឹងប្រឈមបញ្ហាសុខភាពមួយចំនួនទៅថ្ងៃមុខ ដោយសារតែខួរឆ្អឺងផលិតឈាមមិនគ្រប់គ្រាន់។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ លោក សឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក បានថ្លែងថា លោកធ្លាប់ទទួលព័ត៌មានខ្លះដែរអំពីរឿងនេះ តែក្រុមគ្រូពេទ្យហាក់ដូចជាមានការប្រុងប្រយ័ត្នដែរអំពីការទទួលបិរច្ចាគឈាម ហើយជុំវិញបញ្ហានេះ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធគួរសម្របសម្រួលយ៉ាងណាដើម្បីកុំឱ្យមានបញ្ហាដូច្នេះកើតឡើង។ ។
លោក សែនករុណា បន្ថែមថា តាមការសង្កេតរបស់លោក ឃើញថាមានពលរដ្ឋ ដែលមានជីវភាពខ្វះខាតកំពុងត្រូវការថវិកាបានទៅបរិច្ចាគឈាម ដើម្បីដោះដូរជាលុយដើម្បីជីវភាព។ លោកបញ្ជាក់ថា អាជ្ញាធរគួរតែមានវិធានការណាមួយ ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងពិនិត្យមើលជុំវិញករណីនេះ ថាតើហេតុអ្វីបានជាមានពលរដ្ឋទៅបូមឈាមលក់បែបនេះ។
លោក សែនករុណា ថ្លែងថា៖«វាជារឿងមួយដែលហាមឃាត់កន្លងមក ហើយដើម្បីធ្វើការទប់ស្កាត់ គួរមានការពិនិត្យមើលឡើងវិញដែរអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ហើយបើវាដល់កម្រិតនេះវាមានបញ្ហាទៅលើជីវភាព និងភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដល់ថ្នាក់គាត់សម្រេចចិត្តធ្វើបែបហ្នឹងដើម្បីតែជីវភាពឬក៏ក្រពះរបស់គាត់»។
លោកអំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការលីកាដូ បានលើកឡើងថា សកម្មភាពដែលទិញលក់ ក្រោមរូបភាពស្ម័គ្រចិត្តនេះ គឺជាការជួញដូរឈាម។ ដូច្នេះអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចត្រូវតែចាត់ការទៅតាមផ្លូវច្បាប់។
លោក សំអាត ថ្លែងថា៖«ការបូមឈាមគឺជាការស្ម័គ្រចិត្ត មិនមែនជាការកេងយកកម្រៃ ឬជាការទិញលក់ឈាមដើម្បីជាប្រយោជន៍ក្នុងការចំណេញ អាហ្នឹងវាជារឿងមួយធ្ងន់ធ្ងរប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិបុគ្គលមួយៗ»។
លោកសំអាតបន្តថា ក្នុងករណីនេះបន្តមានដូច្នេះ វាជាការខ្វះចន្លោះនៃការអនុវត្តច្បាប់មួយ ដែលមិនទាន់បានពេញលេញ បណ្ដាលឱ្យមានការបូមឈាមលក់ ដែលជាការជួញដូរសរីរាង្គ។ លោកពន្យល់ថា ឈាមក៏ជាសរីរាង្គមួយរបស់មនុស្សដែរ។
ខេមបូចា បានទាក់ទងទៅ លោកស្រី ឱ វណ្ណឌីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាល តែមិនមានការឆ្លើយតបឡើយ ជុំវិញបញ្ហានៃការបូមឈាមលក់នេះ៕
