ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងមួយក្រុមមកពីខេត្តមណ្ឌលគិរីបានស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍យកដីសហគមន៍ត្រឡប់មកវិញ ដោយថាអ្នកភូមិបានលក់ទៅឲ្យមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ពីររូបនៅភ្នំពេញ។
ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងចំនួនបួននាក់តំណាងឲ្យអ្នកភូមិ៩០គ្រួសារបានធ្វើដំណើរមកទីក្រុងភ្នំពេញ និងបានដាក់ពាក់បណ្ដឹងរបស់ខ្លួននៅថ្ងៃអង្គារទី២៩ ខែមិថុនា នេះ។ ក្នុងពាក្យបណ្ដឹង ក្រុមអ្នកភូមិបានស្នើឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ស ខេង ដកហូតដីដែលបានលក់ចំនួន១៩ហិកតា ទៅឲ្យអតីតមេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តរតនគិរី លោក គឹម រស្មី និងស្នងការក្រុងភ្នំពេញ លោក ស ថេត។
ក្នុងពាក្យបណ្ដឹង ក្រុមអ្នកភូមិបានចោទអ្នកភូមិចំនូនបីនាក់ មានឈ្មោះ ភ្លឹន ព្យិន ប្រាក់ វណ្ណា និងញ៉េវ ម៉ៅ ថាបានគប់គិតគ្នាជាមួយលោក គឹម រស្មី រៀបចំឯកសារកាន់កាប់ដីភ្នំ និងដីចម្ការវិលជុំ ដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ហសគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង។
បើតាមអ្នកភូមិ លោក រស្មី បានទិញដីប្រហែល៧ហិកតាពីឈ្មោះ ភ្លឹន ព្យិន និងប្រាក់ វណ្ណា ខណៈដែល លោក ស ថេត បានទិញដីចំនួន១២ហិកតាពីឈ្មោះ ញ៉េវ ម៉ោ។ ដីទាំងពីរប្លង់នេះ ស្ថិតនៅភូមិពូលូង សង្កាត់រមនា ក្រុងសែនមនោរម្យ។ អ្នកភូមិបានអះអាងថា ក្នុងខែវិច្ឆិកាឆ្នាំមុន លោក រស្មី បានដុតផ្ទះអ្នកភូមិចំនួនពីរគ្រួសារ និងបំផ្លាញបង្គោលរបងឈើអស់ចំនួន២០០ដើម។
ពាក្យបណ្ដឹងសរសេរថា៖ «[យើង]ទាមទារដីត្រឡប់មកវិញ និងចុះបញ្ជីជាព្រៃអារក្ស[ទៅតាម]ទំនៀមទម្លាប់របស់យើង ដើម្បីរក្សាទុកជាផលប្រយោជន៍សហគមន៍»។ ពាក្យបណ្ដឹងសរសេរទៀតថា៖«យើងស្នើឲ្យមានការដាក់ទោសលើមនុស្សបួននាក់ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត»។
.
អ្នកស្រី ប៉ុម ឈីង អ្នកភូមិជនជាតិពូនងម្នាក់ដែលបានឡើងមកដាក់បណ្ដឹងទៅកាន់ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រសួងរៀបចំដែនដី បានប្រាប់ខេមបូចាថា អ្នកស្រី សង្ឃឹមថាថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ នឹងជួយអន្តរាគមន៍ និងប្រគល់ដីសហគមន៍ត្រឡប់មកជនជាតិដើមភាគតិចវិញ។
អ្នកស្រីឲ្យដឹងទៀតថា អ្នកទិញដីបានចាប់ផ្ដើមធ្វើរបងក្នុងខែឧសភា កន្លងទៅ ដែលនឹងមិនអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាសហគមន៍អាចចេញចូល និងធ្វើស្រែចម្ការវិលជុំបានទេ។ អ្នកស្រីអះអាងថាអ្នកភូមិទាំង៩០គ្រួសារបានធ្វើស្រែចម្ការលើដីនោះតាំងពីដូនតាមកម្លេះ។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «យើងមិនបានចោទគាត់ [ស ថេត] ថាបានលួចដីទាំងនោះទេ តែយើងមានឯកសារដែលបង្ហាញថាគាត់ជាអ្នកទិញដី»។ អ្នកស្រីបន្ថែមទៀតថា៖ «វាប៉ះពាល់ដល់ដីដែលយើងធ្លាប់អាស្រ័យផល ធ្វើចម្ការវិលជុំ ដីសម្រាប់គោក្របី និងព្រៃអារក្សដែលយើងបានគោរពបូជា…យើងសង្ឈឹមថាពួកគាត់នឹងជួយយើង ហើយបើសិនពួកគាត់មិនអើពើ យើងក៏មិនដឹងធ្វើម៉េចទៀតដែរ»។
តំណាងអ្នកភូមិម្នាក់ទៀត គឺអ្នកស្រី ព្រូម ក្រាក់ វ័យ៣៤ ឆ្នាំ បានឲ្យដឹងដែរថា ប្រជាសហគមន៍មិនដែលបានយល់ព្រមឲ្យលក់ដូរដីសហគន៍នោះទេ។
អ្នកស្រីថា៖ «ពួកគេបានលក់ដីរបស់យើងកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០…យើងមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់ពីការទិញលក់ដីនេះ។ យើងមិនយល់ព្រម[លក់ដី]ទេ ដូចនេះយើងដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទាមទារយកដីត្រឡប់មកវិញ»។
ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក ស ថេត បញ្ជាក់ថាលោកពិតជាបានទិញដីនោះពីអ្នកភូមិមែន និងបានអះអាងថាការលក់ដូរនោះគឺត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់។ លោកបន្តថា លោកមានគម្រោងអភិវឌ្ឍដី១២ហិកតានោះជាដីចម្ការដើម្បីជួយដល់សេដ្ឋកិច្ចមូលដ្ឋាន។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «វាគឺស្របច្បាប់[ទិញដី] ពីព្រោះមានការធានាត្រឹមត្រូវពីអាជ្ញាធរ…ខ្ញុំធ្វើស្របច្បាប់ ហើយបើលោកមិនជឿខ្ញុំ លោកអាចសាកសួរអាជ្ញាធរបាន»។
លោក ស ថេត បានលើកឡើងដែរថាអ្នកភូមិទំនងជាមានទំនាស់នឹងគ្នា ហើយបោកប្រាស់គ្នាបន្ទាប់ពីចែកចំណែកលក់មិនស្មើគ្នា។ លោកបន្ថែមថាដីទាំងនោះមិនស្ថិតក្នុងតំបន់អភិរក្សទេ។
លោក គឹម រស្មី អតីតមេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តរតនគិរីមិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
ចៅសង្កាត់រមនា លោក ធី ងូក អះអាងថាករណីនេះមិនពាក់ព័ន្ធនឹងការលួចដីសហគមន៍ទេ ប៉ុន្តែអាចជាជម្លោះរវាងអ្នកភូមិ ក្នុងការចែកប្រាក់បានពីការលក់ដី។
លោកបន្ថែមថា៖ «ពួកគេឈ្លោះគ្នាដោយសារចែកលុយមិនស្មើគ្នា…ពួកគេបានយល់ព្រមលក់ដីសហគមន៍»។ លោកបានបដិសេធផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិតជាងនេះ។
លោក បូរ៉េត កុម្ពី ជំនួយការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សអង្គការអាដហុកប្រចាំខេត្តមណ្ឌលគិរី មានប្រសាសន៍ថា ការលក់ដីនេះធ្វើឲ្យបាត់បង់ផលប្រយោជន៍របស់សហគន៍។
លោកនិយាយថថា៖ «ទាំងអ្នកលក់ និងអ្នកទិញគឺសុទ្ធតែខុស ពីព្រោះពួកគេបានអះអាងថាដីជាកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ»។ លោកបន្តទៀតថាជនជាតិដើមភាគតិចបានរស់នៅ និងប្រមូលផលនៅតាមភ្នំទាំងនេះទៅតាមដូនតារបស់ពួកគេ។
លោកបន្ថែមទៀតថា៖ «ពេលដែលដីភ្នំត្រូវបានលក់ វាប៉ះពាល់ដល់ទំនៀបទម្លាប់របស់ពួកគាត់ ដូចជាព្រៃអារក្ស ក៏ដូចជាដីចម្ការវិលជុំ...រដ្ឋាភិបាលគួរតែផ្ដល់ដីសហគមន៍ទៅឲ្យជនជាតិដើមភាគតិច ឬដហូតដីរដ្ឋត្រឡប់មកវិញ»។
លោក ស្វាយ សំអៀង អភិបាលខេត្តមណ្ឌលគិរី និងលោក ចក់ ម៉េងហ៊ាង អភិបាលរងខេត្តមិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Bunong villagers seek intervention over communal land sale