អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងក្រុមគ្រួសារសកម្មជននយោបាយមិនពេញចិត្តចំពោះការផ្តន្ទាទោសរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លើកញ្ញា សេង ធារី និងសកម្មជននយោបាយរបស់បក្សប្រឆាំងផ្សេងទៀតនៅថ្ងៃអង្គារនេះ ហើយពួកគេបានស្នើឱ្យមានការដោះលែងអ្នកទាំងអស់នោះជាបន្ទាន់។
សមត្ថកិច្ចបានចាប់ខ្លួន កញ្ញា សេង ធារី ជាមេធាវីសញ្ជាតិអាមេរិកនិងជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានសម្រេចផ្តន្ទាទោសគាត់ដាក់ពន្ធនាគារចំនួន៦ឆ្នាំពីបទ«រួមគំនិតក្បត់» និង «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» ជុំវិញការបង្ហោះសារគាំទ្រគម្រោងវិលត្រឡប់មកស្រុកខ្មែរមិនបានសម្រេចរបស់លោក សម រង្ស៊ី កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩កន្លងទៅ។
សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានសម្រេចផ្តន្ទាទោស កញ្ញា សេង ធារី ដាក់ពន្ធនាគារចំនួន ៦ឆ្នាំ ហើយតុលាការក៍សម្រេចផ្តន្ទាទោសអតីតមេបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៉ី និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ ព្រមទាំងសកម្មជនរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិផ្សេងទៀតចន្លោះពី៥ ទៅ ៨ឆ្នាំ ពីបទរួមគំនិតក្បត់និងញុះញង់បង្កឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គមផងដែរ។
លោក នុត សវនា អ្នកនាំពាក្យរបស់អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ បានប្រាប់ខេមបូចាយ៉ាងខ្លីថា កញ្ញា សេង ធារី ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅមណ្ឌលកែប្រែម២នៃពន្ធនាគារព្រៃស រាជធានីភ្នំពេញ។
បន្ទាប់ពីតុលាការប្រកាសសាលក្រមផ្តន្ទាទោសអ្នកទាំងអស់នោះ អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងក្រុមគ្រួសាររបស់សកម្មជននយោបាយបានសម្តែងការមិនពេញចិត្តចំពោះការកាត់ទោសនោះ។
លោក ជូង ជូងី មេធាវីការពារក្ដីឱ្យកញ្ញា សេង ធារី ថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានក្រោយប្រកាសសាលក្រម យ៉ាងខ្លីថា លោកនឹងទៅជួបកញ្ញាធារីនៅពន្ធធនាគារបន្ទាប់ពីតុលាការសម្រេចសាលលក្រមឱ្យកូនក្ដីលោកជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៦ឆ្នាំ។ ថ្វីបើយ៉ាងនេះក្ដី លោកជូងី អះអាងថា លោកនឹងប្ដឹងបន្តទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ដើម្បីតវ៉ាក្ដីជូនកញ្ញាធារី។
លោកជូងីថ្លែងថា៖«ខ្ញុំនឹងទៅជួបគាត់នៅពន្ធធនាគារ ដើម្បីប្រើសិទ្ធិប្ដឹងឧទ្ធរណ៍។ ខ្ញុំនឹងព្យាយាមទៅតាមអ្វីដែលខ្ញុំអាចធ្វើបាន ចំពោះការសម្រេចយ៉ាងណានោះ គឺនៅលើតុលាការបាទ»។
បើតាមលោក ជូងី ជនជាប់ចោទ៤នាក់ផ្សេងទៀត បានជាប់ឃុំស្រាប់ទៅហើយ រួមមានលោក កាក់ កុម្ភារ លោក ហេង ច័ន្ទសុទ្ធី លោក ទុំ ប៊ុនថន កំពុងស្ថិតក្រោមការឃុំខ្លួននៅមណ្ឌលអប់រំកែប្រែទី១ ខណៈដែលអ្នកស្រី យក់ នាង ស្ថិតក្រោមការឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគាររាជធានីភ្នំពេញ (PJ)។ អ្នកទាំងនោះ ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៦ឆ្នាំ។
អ្នកស្រី ព្រំ ចន្ថា និងក្រុមស្រ្តីថ្ងៃសុក្រជាច្រើននាក់ ក៏ដូចជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងទៀត ក៏មានវត្តមាននៅថ្ងៃប្រកាសសាលក្រមនេះដែរ ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ក៏មានការប៉ះទង្គិចគ្នាមួយរំពេចផងដែរ រវាងក្រុមគ្រួសារសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ជាមួយនឹងអាជ្ញាធរ នៅពេលដែលពួកគេសម្ដែងមតិគាំទ្រ និងទាមទាររកយុត្តិធម៌នៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកស្រី ចន្ថា បានឱ្យដឹងថា សម្រាប់ការសម្រេចរបស់តុលាការ គឺជារឿងអយុត្តិធម៌បំផុតសម្រាប់អ្នកស្រី និងអ្នកនយោបាយផ្សេងទៀត។ អ្នកស្រីមានការសោកស្ដាយ ដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ ដែលធ្វើទុក្ខបុកម្នេញប្រជាជនខ្លួនបែបនេះ។
អ្នកស្រីនិយាយទាំងស្រក់ទឹកភ្នែកថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំអយុត្តិធម៌ខ្លាំងបំផុត។ ទឹកភ្នែកខ្ញុំហូរនេះ ហូរឈឺចាប់ថាហេតុអ្វីបានប្រទេសកម្ពុជាមួយនឹង ធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋដល់ថ្នាក់នឹង? សម្រាប់អ្នកនយោបាយទាំងអស់ដែលស្រលាញ់ជាតិស្រលាញ់ទឹកដីធ្វើដើម្បីប្រជាពលរដ្ឋទាំង ១៦លាននាក់»។
អ្នកស្រីបន្តទៀតថា ការសម្រេចឱ្យប្ដីអ្នកស្រី ក៏ដូចជាកញ្ញា សេង ធារី ជាប់ឃុំរយៈពេល៦ឆ្នាំ ដោយតុលាការសំអាងថា អ្នកទាំងនោះ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការវិលត្រឡប់មកវិញរបស់លោក សម រង្ស៊ី កាលពីឆ្នាំ២០១៩។ យ៉ាងណាមិញ អ្នកស្រីចន្ថា អះអាងថានឹងបន្តសកម្មភាពតវ៉ា និងស្នើទៅស្ថានទូតលោកសេរីផ្សេងៗទៀត ឱ្យជួយដោះស្រាយនិងយកចិត្តទុកដាក់ជុំវិញករណីនេះ។
យោងតាមសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយចេញនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (Human Rights Watch) លោក Phil Robertson នាយករងនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា ការផ្តន្ទាទោសមកលើសមាជិកគណបក្សប្រឆាំង ដែលត្រូវបានរំលាយដោយតុលាការតាំងពីយូរណាស់មកហើយ បានបង្ហាញពីភាពភ័យខ្លាចរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចំពោះការជាប់គាំងនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ហើយលោក បានស្នើឱ្យអ្នកពាក់ព័ន្ធនានាជំរុញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិចារណាឡើងវិញចំពោះការផ្តន្ទាទោសនេះ។
លោក Robertson ថ្លែងថា៖ «រដ្ឋាភិបាលបរទេស អង្គការសហប្រជាជាតិ និងម្ចាស់ជំនួយគួរតែជំរុញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យលុបបំបាត់ការផ្តន្ទាទោសទាំងនេះ និងបញ្ចប់ការដាក់គំនាប ទ្រង់ទ្រាយធំរបស់ខ្លួនមកលើលំហពលរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យដែលនៅសេសសល់របស់កម្ពុជា»។
លោក Robertson បន្តទៀតថា ការកាត់ក្តីទ្រង់ទ្រាយធំទៅលើសមាជិកគណបក្សប្រឆាំង គឺជា ការទប់ស្កាត់មិនឱ្យមានការប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតតែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ សកម្មជននៃបក្សប្រឆាំងទាំងនោះ បានក្លាយជានិមិត្តរូបនៃការដួលរំលំនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា។ លោកបន្ថែមថា ការបង្កើតបរិបទនយោបាយដោយផ្អែកទៅលើការបំភិតបំភ័យ និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នករិះគន់ខ្លួន គឺជាការសបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាឡើយ។
ជាមួយគ្នានេះ បន្ទាប់ពីមានការចាប់ខ្លួនកញ្ញា សេង ធារី នៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ភ្លាមៗ ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ខ្លីមួយភ្ជាប់ជាមួយរូបកញ្ញា សេង ធារី ថា ស្ថានទូតអាមេរិកមានការរំខានចិត្តជាខ្លាំង ចំពោះសាលក្រមដ៏អយុត្តិធម៌នៅថ្ងៃនេះ ដែលបានប្រកាសផ្តន្ទាទោសទៅលើកញ្ញា សេង ធារី និងអ្នកនយោបាយដទៃទៀត។
ស្ថានទូតអាមេរិក បានអំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាដោះលែងកញ្ញាធារី និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សដទៃទៀត ពីការដាក់ពន្ធនាគារដ៏អយុត្តិធម៌នេះ។
ស្ថានទូតអាមេរិកបានថ្លែងថា៖ «សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងការចងក្រងគ្នាជាក្រុម ជាសមាគម ហើយនិងការអត់ឱន ចំពោះទស្សនៈប្រឆាំង គឺជាផ្នែកដ៏មានសារសំខាន់បំផុតនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
លោក សឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក បានថ្លែងប្រាប់ខេមបូចា ថា ជុំវិញការផ្តន្ទាទោសកញ្ញា សេង ធារី និងអ្នកនយោបាយផ្សេងទៀត សម្រាប់លោកចាត់ទុកថាករណីនេះជារឿងនយោបាយ ហើយសបញ្ជាក់ថាស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជាមិនមានភាពល្អប្រសើរឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «តុលារការមានឆន្ទានុសិទ្ធិក្នុងការសម្រេចទៅលើការចាប់ដាក់ពន្ធធនាគារ ក៏ប៉ុន្តែយើងឃើញថាករណីនេះជាករណីនយោបាយ ចង់មិនចង់ការសម្រេចនឹងរងការរិះគន់ពីសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រោះក្រុមគ្រួសារអ្នករងការចោទប្រកាន់ទាំងអស់នោះ បានលើកឡើងពីការមិនពេញចិត្ត និងមានភាពអយុត្តិធម៌ទៅដល់ពួកគេ»។
យ៉ាងណាមិញលោក សែនករុណា មើលឃើញថាករណីនេះ គឺមិនមានជាផលវិជ្ជមានឡើយ សម្រាប់ទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ហើយខាងអាមេរិកនឹងមិននៅស្ងៀមឡើយជុំវិញបញ្ហានេះ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «វាមិនជារឿងមួយល្អប្រសើរទេសម្រាប់បរិបទកម្ពុជា ជាមួយនឹងការទំនាក់ទំនងខាងសហរដ្ឋអាមេរិក ទោះបីថាកម្ពុជាតែងតែលើកពីការអនុវត្តច្បាប់ក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែការអនុវត្តច្បាប់ហ្នឹង យើងឃើញហើយថា កញ្ញា សេង ធារី ជាសញ្ជាត្តិអាមេរិក ចង់មិនចង់ច្បាស់ថាអាមេរិក រដ្ឋគេមិននៅស្ងៀមទេ តាមខ្ញុំយល់»។
គួរកត់សម្គាល់ដែរថា ក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំកន្លងមកនេះ មានសកម្មជនរបស់អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាច្រើននាក់ ត្រូវចាប់ឃាត់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ដោយតុលាការ។
ដោយឡែកនៅដើមខែមីនា ឆ្នាំ២០២១នេះ តុលាការក្រុងភ្នំពេញបានប្រកាសសាលក្រមកាត់ទោសលោក សម រង្ស៊ី ឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២៥ឆ្នាំ ព្រមទាំងដកហូតសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានមួយចំនួន។ ចំណែកអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សសង្គ្រោះជាតិ និងសកម្មជនមួយចំនួន ក៏ត្រូវកាត់ទោស ដោយអ្នកខ្លះតម្រូវឱ្យជាប់ពន្ធនាគារចន្លោះពី២០ ទៅ ២២ឆ្នាំ។
បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូ បញ្ជាក់ថា សាលក្រមថ្ងៃទី១៤ មិថុនានេះ គឺជាសាលក្រមទី៣ហើយ ក្នុងសវនាការដ៏ធំរបស់សកម្មជនអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០២១មក។ ដោយឡែករបាយការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស បានឱ្យដឹងថា មានអ្នកទោសនយោបាយជាង ៥០នាក់ កំពុងស្ថិតក្នុងការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន ឬជាប់ពន្ធនាគារក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមមានសមាជិកគណបក្សប្រឆាំង អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនដីធ្លីនិងបរិស្ថាន ព្រមទាំងអ្នកសារព័ត៌មាន៕
