តំណាងរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចពីរផ្សេងគ្នានៅខេត្តកំពង់ធំនិងខេត្តព្រះវិហារអំពាវនាវសុំអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីជួយដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីដ៏អូសបន្លាយនៅក្នុងសហគមន៍របស់ពួកគាត់។
ហេង សាភេន អាយុ៥៣ឆ្នាំ គឺជាតំណាងម្នាក់របស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយមកពីភូមិងន នៅក្នុងស្រុកសណ្តាន់ នៃខេត្តកំពង់ធំ។ អ្នកស្រីបានប្រាប់ខេមបូចាថា ដីសហគមន៍របស់អ្នកស្រីធ្លាប់សម្បូរដោយធនធានធម្មជាតិនិងអនុផលព្រៃឈើ។
ទោះបីជាយ៉ាងណា អ្នកស្រីបាននិយាយថា ចាប់តាំងពីក្រុមហ៊ុនឈ្មោះ សម្បត្តិ ផ្លេធីណឹម (Sambath Platinum Co.Ltd.) ចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់ដីនេះធ្វើជាចម្ការកៅស៊ូកាលពីឆ្នាំ២០១១មក ប្រជាពលរដ្ឋ១២១គ្រួសារនៅក្នុងសហគមន៍បានបាត់បង់មុខរបរនិងប្រពៃណីរបស់ខ្លួន ដូចជាការដើរបោចវលិ៍្លនិងប្រមូលជ័រទឹក រកថ្នាំបុរាណនិងបរបាញ់សត្វជាដើម។
យោងតាមអនុក្រឹតឆ្នាំ២០១១របស់រដ្ឋាភិបាល ក្រុមហ៊ុន សម្បត្តិ ផ្លេធីណឹម ទទួលបានដីទំហំ២.៤៩៦ហិកតានៅដែនជម្រកសត្វព្រៃបឹងពែរ ដើម្បីប្រើប្រាស់សម្រាប់ដំណាំកសិឧស្សាហកម្មនិងធ្វើចម្ការកៅស៊ូ។
អ្នកស្រី សាភេន បាននិយាយថា កាលពីឆ្នាំ២០១៧ សហគមន៍កួយបានស្នើសុំជំនួយពីមន្ត្រីស្រុក ដើម្បីកំណត់ផែនទីតំបន់នោះ។ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ២០១៨ ក្រុមហ៊ុនសម្បត្តិផ្លេធីណឹមបានបោះបង្គោលលើដីទំហំ៤០០ហិកតាដែលកាន់កាប់ដោយសហគមន៍ទីដែលពួកគាត់ធ្លាប់ដាំដុះច្រើនឆ្នាំមកហើយ ហើយប្រជាពលរដ្ឋជាង១០០គ្រួសាររងផលប៉ះពាល់ដោយសារការកាន់កាប់របស់ក្រុមហ៊ុន។
ជម្លោះបានកើតមានចាប់តាំងពីពេលនោះមកជុំវិញទំហំផ្ទៃដី ហើយថា តើផែនទីណាត្រឹមត្រូវនិងថា តើតំបន់នោះត្រូវបានបែងចែករបៀបណារវាងក្រុមហ៊ុននិងសហគមន៍ ដោយជនជាតិដើមភាគតិចកួយរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីច្រើន។
អ្នកស្រីនិយាយថា បន្ទាប់មកនៅដើមឆ្នាំនេះ ក្រុមហ៊ុនបានកាប់រានបន្ថែមយកដីដែលសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដាំដំឡូង។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «បើទោះបីជាយើងមានជម្លោះអំពីរឿងព្រំដីក៏ដោយ ពួកខ្ញុំមិនដែលបានទៅដាំដំណាំលើដីក្រុមហ៊ុនទេ ប៉ុន្តែខាងអាជ្ញាធរបែរជាមកចាប់ពួកខ្ញុំដែលដាំដំណាំនៅលើដីរបស់ខ្លួនឯងទៅវិញ»ដោយរៀបរាប់ថា ធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល១៦ថ្ងៃកាលពីខែមិថុនា។
ចាប់តាំងពីសហគមន៍ដាក់ពាក្យចុះបញ្ជីដីនៅឆ្នាំ២០១៧មក អាជ្ញាធរក្នុងមូលដ្ឋានបានគំរាមកំហែងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍ជាប្រចាំ។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «តែងតែមានការគំរាមវាយខ្នោះ។ ពួកខ្ញុំទាមទារយកដី មិនមែនយកទៅលក់ទេ គ្រាន់តែទាមទារយកដីដើម្បីសម្រាប់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃទេ»។
ខេមបូចាមិនអាចទាក់ទងក្រុមហ៊ុនសម្បត្តិផ្លេធីណឹម ដើម្បីធ្វើការអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
អ្នកស្រី សាភេន ចង់ឲ្យក្រសួងរៀបចំដែនដីពន្លឿនការចុះបញ្ជីដីសមូហភាពឲ្យបានឆាប់ ដើម្បីឲ្យសហគមន៍មានបណ្ណកម្មសិទិ្ធស្របច្បាប់ហើយនឹងលែងមានជម្លោះដីធ្លីបន្ថែមទៀត។
លោក ឡោ ដាវុធ ជាអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសុរិយោដី និងភូមិសាស្ត្រនៃក្រសួងរៀបចំដែនដីបានមានប្រសាសន៍ថា ដីសហគមន៍និងដីក្រុមហ៊ុនមានចំណែកជាន់គ្នា មន្ទីររៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម សំណង់ និងសុរិយោដី នឹងអញ្ជើញគូភាគីមកពិភាក្សាដោះស្រាយ។
ជម្លោះដីធ្លីនៅខេត្តព្រះវិហារ
នៅក្នុងជម្លោះដីធ្លីមួយទៀតនៅក្នុងខេត្តព្រះវិហាររវាងក្រុមហ៊ុននិងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដែលអូសបន្លាយច្រើនឆ្នាំដែរនោះទីបំផុតក្រុមហ៊ុនបានសម្រេចដកខ្លួនចេញ។ ប៉ុន្តែនៅពេលនេះ សហគមន៍កំពុងមានជម្លោះជាមួយកសិករថ្មីដែលជួលដីនេះ។
ទេព ទឹម អាយុ ៦៧ឆ្នាំ ជាតំណាងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៅឃុំប្រមេរ ស្រុកត្បែងមានជ័យបាននិយាយថា សហគមន៍នេះមានជម្លោះជាមួយក្រុមហ៊ុនចិន Hengfu Group Sugar Industry Co. LTD លើដីទំហំប្រមាណជាង៤០.០០០ហិកតាពីឆ្នាំ២០១១ដល់ឆ្នាំ២០២០ ជាពេលដែលក្រុមហ៊ុនដកខ្លួនចេញ។
ទេព ទឹម បាននិយាយថា ក្រុមហ៊ុននេះបានរានដីដែលបណ្តាលឲ្យសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចបាត់បង់វប្បធម៌របស់ខ្លួន ដោយបានបន្ថែមថា ប្រជាពលរដ្ឋ៣៦៧គ្រួសារដែលរងផលប៉ះពាល់បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍នៅភ្នំពេញកាលពីឆ្នាំ២០១៦។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា បើទោះបីជាក្រុមហ៊ុនបានដកខ្លួនចេញមែន ប៉ុន្តែសមាជិករបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនេះត្រូវបានគេរារាំងមិនឲ្យដាំដុះនៅលើដីនោះទេ។ នៅពេលនេះ សុរិយោដីស្រុកបានចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិជូនអ្នកខាងក្រៅទៅវិញ។
អ្នកស្រីបានជួបជាមួយក្រុមមន្ត្រីស្រុក ដើម្បីសរសេរឈ្មោះជនជាតិដើមភាគតិចដែលរងផលប៉ះពាល់ ដើម្បីបញ្ជូនទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធសុំស្នើកាន់កាប់ដីអាស្រ័យផលរបស់ក្រុមហ៊ុន នៅពេលដែលក្រុមហ៊ុនអត់ដំណើរការ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «យើងតវ៉ា [យកដីរបស់យើង] នេះ យើងមិនមានខុសអ្វីទេ យើងគ្រាន់តែទាមទារដើម្បីឆ្នាំងបាយរបស់យើងតែប៉ុណ្ណោះ។ ពួកយើងជាម្ចាស់ទឹក ម្ចាស់ដី យើងមិនមែនទៅលួចកេរមរតកអ្នកដទៃទេ»។
ខេមបូចាមិនអាចទាក់ទងក្រុមហ៊ុន Lan Feng (Cambodia) International Company Limited ជាក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់ក្រុមហ៊ុន Hengfu Group។
លោក ឡោ ដាវុធ ជាអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសុរិយោដី និងភូមិសាស្ត្រនៅក្រសួងរៀបចំដែនដីបានមានប្រសាសន៍ថា សហគមន៍នៅពេលនេះត្រូវតែដាក់ពាក្យឡើងវិញដើម្បីចុះបញ្ជីដីសមូហភាពរបស់គាត់។
របាយការណ៍ស្តីពីស្ថានភាពប្រជាសាស្ត្រ និងសង្គម-សេដ្ឋកិច្ចរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជា រៀបចំដោយក្រសួងផែនការនិងក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទឆ្នាំ២០២១ បានទទួលស្គាល់សហគមន៍ជនជាតិដើមសរុប១៥៥សហគមន៍និងជនជាតិភាគតិចចំនួន ១៤អំបូរជនជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោក ដាវុធ បានមានប្រសាសន៍ថា ត្រឹមខែកក្កដា ដីរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមចំនួន៣៧សហគមន៍ត្រូវបានចុះបញ្ជីដែលស្មើនឹង៣៨.៧១៨,៧៥ហិកតា។
លោក វេង សាខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់និងនេសាទ បានប្រាប់ខេមបូចាថា វាមិនអាស្រ័យនៅលើលោកក្នុងការអន្តរាគមន៍សម្រាប់សហគមន៍ជនជាតិដើមនោះទេ ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចដល់ក្រុមហ៊ុន បើទោះបីជាក្រុមហ៊ុនមិនប្រើប្រាស់ដីនោះក៏ដោយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល បានទទួលពាក្យបណ្តឹងករណីនេះរួចមកហើយ ហើយយើងមិនទាន់បានដោះស្រាយចប់នៅឡើយផង»។ ដោយលោកបានបន្ថែមថា សមាជិកសហគមន៍ពុំគួរគប្បីចេះតែធ្វើតាមការញុះញង់ពីក្រុមមួយចំនួនតូច ដែលមិនបានគិតគូរ និងសិក្សានូវអ្វីដែលជាបញ្ហាប្រឈមនឹងវិធានអន្តរជាតិឬបទដ្ឋានគតិយុត្តអន្តរជាតិបាននោះទេ ។
លោក ស៊ាង មួយឡៃ ប្រធានគម្រោងសិទ្ធិលំនៅដ្ឋាននិងស្រាវជ្រាវនៅអង្គការសមាគមធាងត្នោត (STT) មានប្រសាសន៍ថា កង្វះការចុះបញ្ជីដីធ្លីគឺជាហេតុផលមួយក្នុងចំណោមហេតុផលចម្បងនៅក្នុងជម្លោះដីធ្លីច្រើនករណីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប្រសិនបើដីធ្លីទាំងអស់នៅកម្ពុជាត្រូវបានចុះបញ្ជី នោះគ្មាននរណាម្នាក់ចោទប្រកាន់អ្នកផ្សេងថារស់នៅលើដីរបស់គេនោះទេ»។
ទោះបីជាយ៉ាងណា លោកកត់សម្គាល់ថា រដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងតែធ្វើការងារលើការចុះបញ្ជីដីធ្លីនិងបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។ លោកបានបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលគួរជួបជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗក្នុងជម្លោះដីធ្លីនិងដោះស្រាយជម្លោះទាំងនេះដោយតម្លាភាព៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Indigenous communities ask for government intervention in land disputes
