ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងគណបក្សប្រឆាំងដែលបានជំទាស់នឹងវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលទើបអនុម័តថ្មីៗនេះ បានឱ្យដឹងថាពួកគេមិនចូលរួមស្តាប់ការពន្យល់ពីការកែប្រែមាត្រាមួយចំនួន ដែលរៀបចំដោយក្រសួងយុត្តិធម៌នៅសប្តាហ៍នេះទេ។
ក្រសួងយុត្តិធម៌បានប្រកាសឱ្យមានការចូលរួមប្រជុំផ្ទាល់រយៈពេលបីថ្ងៃក្នុងសប្តាហ៍នេះចាប់ពីថ្ងៃទី២-៤ ខែសីហា ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការចោទប្រកាន់ថា វិសោធនកម្មនេះបានធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធសភារបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចុះខ្សោយ។ វិសោធនកម្មត្រូវបានរដ្ឋសភាអនុម័តកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ដោយសមាជិកគណបក្សកាន់អំណាចទាំងអស់។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាង ១០០ និងគណបក្សនយោបាយចំនួន ៤ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ប្រឆាំងនឹងការធ្វើវិសោធនកម្មដែលស្នើឡើងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយថា ការកែប្រែនេះធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់តួនាទីរបស់រដ្ឋសភា ដែលជាអ្នកត្រួតពិនិត្យអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាល និងធ្វើឱ្យសិទ្ធិពលរដ្ឋចុះខ្សោយ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក មានប្រសាសន៍ថា អាដហុក នឹងមិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំរបស់ក្រសួងទេ ព្រោះមិនអាចនាំមកនូវការផ្លាស់ប្តូរអ្វីឡើយ។
លោកបានបន្តថា៖ «ក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីឱ្យច្បាប់ដំណើរការទៅដោយរលូនគួរតែធ្វើប្រជាមតិក្នុងចំណោមសាធារណជន និងភាគីពាក់ព័ន្ធ។ មិនមែនមានន័យថាច្បាប់ត្រូវបានអនុម័តរួចហើយ ទើបមកផ្តល់ការពន្យល់តាមក្រោយអ៊ីចឹងទេ»។
លោក កន សាវាង្ស មន្ត្រីសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតនៃអង្គការ COMFREL មានប្រសាសន៍ថាមិនមានការចាំបាច់ត្រូវទៅស្តាប់ការពន្យល់នោះទេ ដោយសារតែរដ្ឋសភាមិនបានអើពើនឹងកង្វល់ដែលត្រូវបានលើកឡើងដោយសង្គមស៊ីវិលតាំងពីមុនការអនុម័តច្បាប់នេះទៅហើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «រដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រូវបើកការជជែកដេញដោលជាសាធារណៈ ប្រសិនបើពួកគាត់ចង់ឱ្យ [ច្បាប់] មានលក្ខណៈគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដែលជារឿងសំខាន់នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ទោះបីជាគំនិតខ្លះមិនត្រូវបានទទួលយកក៏ដោយចុះ»។
គណបក្សនយោបាយប្រឆាំងចំនួនបួន រួមមានគណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន (GDP) គណបក្សកំណែទម្រង់កម្ពុជា និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ដែលបានប្រឆាំងជាសាធារណៈចំពោះវិសោធនកម្មច្បាប់បាននិយាយថាពួកគេមិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំនោះទេ។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនលោក ថាច់ សេដ្ឋា មានប្រសាសន៍ថា៖ «បើគ្រាន់តែការបកស្រាយ វាគ្មានប្រយោជន៍ទេ។ វាយឺតពេលហើយព្រោះច្បាប់ត្រូវបានអនុម័តរួចហើយ។ ប្រសិនបើមានការជជែកគ្នាមុនពេលច្បាប់នេះបានអនុម័ត វាជាការល្អ»។
ដូចគ្នាដែរ អគ្គលេខាធិការបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក សាម អ៊ីន បានលើកឡើងថា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌បានផ្តល់ការពន្យល់ពីរដងរួចមកហើយ មានន័យថាមិនចាំបាច់សិក្សាបន្ថែមទេ។ លោកបានថ្លែងថា៖ «គ្មានអ្វីត្រូវចូលរួមសម្រាប់ការពន្យល់នោះទេ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ថា កិច្ចប្រជុំនេះគ្រាន់តែផ្តល់ការពន្យល់បន្ថែមដល់អ្នករិះគន់ ដើម្បីជៀសវាងការយល់ច្រលំ និងការបកស្រាយខុសតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ការរិះគន់របស់ពួកគេផ្ទុយនឹងគោលគំនិតនៃវិសោធនកម្ម ពួកគេមិនយល់ពីច្បាប់ និងមិនមានចំណេះដឹងមូលដ្ឋានពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ»។ លោកបានបន្តថា៖ «ប្រសិនបើពួកគេមិនចូលរួម វាមានន័យថាអ្វីៗដែលពួកគេរិះគន់គឺខុស ហើយប្រសិនបើពួកគេក្លាហាន ហើយជឿថាអ្វីដែលពួកគេនិយាយត្រូវ ពួកគេគួរតែមកនិយាយដោយបើកចំហ»។
លោក ម៉ាលីន បានថ្លែងថា ជាទូទៅ នីតិវិធីធ្វើច្បាប់មិនតម្រូវឱ្យមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសង្គមស៊ីវិលឡើយ ហើយរដ្ឋធម្មនុញក៏មិនតម្រូវដែរ។
លោក កើត រិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ មានប្រសាសន៍ថា ការធ្វើវិសោធនកម្មនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីបំពេញចន្លោះខ្វះខាតនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងធានាដល់ដំណើរការនៃស្ថាប័នកំពូលរបស់ប្រទេស។ លោកបានច្រានចោលការចោទប្រកាន់ដែលថាការធ្វើវិសោធនកម្មនេះនឹងធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធសភានិយមរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចុះខ្សោយ។
ការផ្លាស់ប្តូរដែលបង្កើតក្តីបារម្ភបំផុតសម្រាប់ក្រុមសង្គមស៊ីវិលនិងបក្សប្រឆាំងនោះគឺមាត្រា៩៨និង១១៩ ដែលចែងពីការផ្លាស់ប្តូរអំណាច។
មាត្រា៩៨ចែងពីអំណាចរបស់សភាក្នុងការទម្លាក់សមាជិកគណៈរដ្ឋមន្រ្តីនិងរដ្ឋាភិបាលពីដំណែង។ ក្នុងមាត្រាចាស់ញត្តិបន្ទោសរាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានលើកឡើងជូនរដ្ឋសភាដោយតំណាងរាស្រ្តចំនួន៣០នាក់នៃសមាជិកសរុប១២៥នាក់នោះរដ្ឋសភាអាចលើកយកមកពិភាក្សាបាន ប៉ុន្តែក្នុងវិសោធនកម្មលើកទី១០នេះ ចំនួនតំណាងរាស្រ្តត្រូវមានរហូតដល់១ភាគ៣ ឬយ៉ាងហោចណាស់៤១នាក់។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅអាណត្តិនេះកាន់កាប់កៅអីនៅក្នុងសភាទាំង១២៥។
មាត្រា១១៩ ចែងពីការតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្រ្តី និងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី។ កាលពីមុនអំណាចក្នុងការតែងតាំងស្ថិតនៅក្នុងដៃប្រធាន និងអនុប្រធានទាំងពីរនៃរដ្ឋសភា។ ការធ្វើវិសោធនកម្មបានផ្លាស់ប្តូរការទទួលខុសត្រូវទៅលើគណបក្សដែលមានកៅអីច្រើនជាងគេក្នុងរដ្ឋសភាទៅវិញ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា គោលបំណងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការអញ្ជើញបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលចូលរួមស្តាប់ការពន្យល់ គឺដើម្បីកាត់បន្ថយការរិគន់របស់សាធារណជនប៉ុណ្ណោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំគិតថាការពន្យល់ពីមុនហ្នឹងត្រូវបានគេយល់យ៉ាងច្បាស់ហើយ»។ លោកបានបន្ថែមថា៖ «ប៉ុន្តែការវាមិនអាចលុបបំបាត់កង្វល់បានទេ ព្រោះបក្សកាន់អំណាច និងរដ្ឋសភា មិនបានឆ្លើយតបចំពោះក្តីកង្វល់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ គណបក្សនយោបាយ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួននៅឡើយទេ»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ NGOs and political parties say they won’t attend Justice Ministry ‘explanation’ of new constitutional amendments