អាជីវករតំបន់ទេសចរណ៍ទន្លេបាទីនិងកសិករមួយចំនួនមានការព្រួយបារម្ភថានឹងប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពនិងលំនៅដ្ឋាន ក្រោយពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញអនុក្រឹត្យកាត់ដីចំនួន២២២ហិកតានៃផ្ទៃបឹងទន្លេបាទីទៅឲ្យបុគ្គលឈ្មោះ ស្រ៊ុន ប៊ុនលាភ ដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍ។
លោក ហ៊ូ លន់ អាយុ៧៤ឆ្នាំ ប្រធានសមាគមទេសចរណ៍ទន្លេបាទី រស់នៅភូមិថ្នល់ទក្សិណ ឃុំក្រាំងធ្នង់ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ បានប្រាប់ខេមបូចាថា លោកមិនជំទាស់និងការអភិវឌ្ឍទេ ប្រសិនណាបើការអភិវឌ្ឍនោះមិនធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់មុខរបរនិងការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលលក់ដូរ ប៉ុន្ដែបើធ្វើឲ្យប៉ះពាល់នោះលោកនឹងនាំប្រជាពលរដ្ឋធ្វើការតវ៉ាទៅតាមបញ្ហាដែលបានកើតឡើងហ្នឹង។
លោកនិយាយបន្ដថា៖«ក្នុងនាមខ្ញុំជាប្រធានសហគមន៍មិនមែនជំទាស់នៅលើគម្រោងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលទេ ប៉ុន្ដែក៏ត្រូវតែយើងមានការដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋដែលធ្វើអាជីវកម្មនៅក្នុងសហគមន៍»។
លោកបន្តថា ទេសចរណ៍នេះវាបានជួយជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងច្រើន ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋមិនមែនទើបតែរកស៊ីឥឡូវឯណា គឺតាំងពីយូរណាស់មកហើយ តាំងពីតំបន់នេះនៅជាព្រៃម្ល៉េះ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋនាំគ្នាកាប់ឆ្ការធ្វើជាកន្លែងលក់ដូរដែលសព្វថ្ងៃមានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន១៦៨គ្រួសារ ហើយណាមួយកន្លែងនេះជាតំបន់ប្រវត្តិសាស្រ្ដផង។
លោក លន់ បន្ថែមទៀតថា លោកមិនដែលទាំងស្គាល់និងលឺឈ្មោះបុគ្គល ស្រ៊ុន ប៊ុនលាភ នេះទេ ប៉ុន្តែលោកទើបតែឃើញក្នុងអនុក្រឹត្យដែលបានចេញនេះទេ។
អ្នកស្រី ម៉ៅ គង់ អាយុ៥២ឆ្នាំ នៅឃុំក្រាំងធ្នង់ បានឲ្យដឹងថា អ្នកស្រីបានប្រកបមុខរបរនៅតំបន់ទេសចរណ៍ទន្លេបាទីចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៨៤មកម្ល៉េះ រហូតដល់មានកូននិងមានចៅទៀត ហើយការអភិវឌ្ឍវាប៉ះពាល់ខ្លាំងណាស់មិនមែនតិចទេដល់ជីវភាពអ្នកស្រីនិងអាជីករផ្សេងទៀត ជាពិសេសអ្នកស្រីក៏មានការព្រួយបារម្ភពីបញ្ហាលំនៅដ្ឋានផងដែរថាអាចនឹងមានការប៉ះពាល់។
អ្នកស្រីបន្តថា រឿងលំនៅដ្ឋានគឺមិនទាន់អាចនិយាយបានទេពីព្រោះវាមិនទាន់កើតឡើង ប៉ុន្ដែបើកើតឡើងមែនគឺទាំងមុខក៏អស់ ទាំងផ្ទះក៏អស់រឹតតែធ្វើឲ្យជីវភាពរបស់អ្នកស្រីកាន់តែលំបាកហើយសព្វថ្ងៃកន្លែងទេសចរណ៍ហ្នឹងគឺវាជាឆ្នាំងបាយរបស់ពួកអ្នកស្រីតែម្ដង។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ដូចខ្ញុំថាអ៊ីចឹងវាជាឆ្នាំងបាយរបស់ខ្ញុំ អត់ហ្នឹងវារាងយ៉ាប់ ប្រជាជនត្រូវដុនដាបហ្មង និងជាមណ្ឌលទេសចរណ៍តាំងពីបូរមបូរាណមក ខ្ញុំសង្ឃឹមថានឹងដោះស្រាយឱ្យពួកខ្ញុំបានល្អប្រសើរផងចុះ»។
លោក សំរិទ្ធ ប៊ុនរិទ្ធិ អាយុ៣៩ឆ្នាំ កសិករម្នាក់រស់នៅភូមិព្រៃតាតូច ឃុំបឹងខ្យាង ស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង បាននិយាយថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលធ្វើស្រែជាពិសេសស្រែប្រាំង គឺតែងតែប្រើប្រាស់ទឹកពីបឹងទន្លេបាទីដើម្បីបង្កបង្កើនផល បើសិនជាគេលុបមែនគឺវាប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលធ្វើស្រែទាំងអស់ហើយលោកគាំទ្រក្នុងការប្រឆាំងបើសិនជាលុប ។
លោក ប៊ុនរិទ្ធិ ឱ្យដឹងថា៖ « បើគេលុបខ្ញុំមិនគាំទ្រ ខ្ញុំប្រឆាំង អ្វីក៏ដោយថាប្រជាពលរដ្ឋយើងទៅមួយក្រុមហើយ ខ្ញុំត្រូទៅជាមួយគេដែរ ពីព្រោះខ្ញុំអ្នកធ្វើស្រែដែរ»។ លោកបន្ថែមថា៖ «បើអភិវឌ្ឍន៍ល្អខ្ញុំសប្បាយចិត្ត ប៉ុន្ដែបើប៉ះពាល់ដល់ការធ្វើស្រែគឺខ្ញុំមិនគាំទ្រទេ»។
យោងតាមអនុក្រឹត្យមួយចុះហត្ថលេខាដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមិនា ឆ្នាំ២០២២ ឱ្យដឹងថា តំបន់ទន្លេបាទី ត្រូវបានបែងចែកជា២ផ្នែក ដោយមួយផ្នែករក្សាទុកជាសម្បត្តិរដ្ឋ និងមួយផ្នែកទៀត រដ្ឋប្រគល់ឱ្យឯកជនសម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍។
អនុក្រឹត្យដដែលបន្តថា ផ្ទៃបឹងទន្លេបាទីជាង៩៧ហិកតាដែលរដ្ឋាភិបាលកំណត់ទុកជាសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ស្ថិតក្នុងភូមិសាស្រ្តចំនួន២ ក្នុងនោះភូមិសាស្ត្រទី១ មានផ្ទៃដីជាង៥៧ហិកតា ស្ថិតក្នុងស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ និង ភូមិសាស្រ្តទី២ មានដីទំហំជាង៣៩ហិកតា ស្ថិតក្នុងស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល។ ចំណែកផ្ទៃដីបឹងទន្លេបាទីទំហំជាង២២២ហិកតាដែលនៅសល់ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលធ្វើអនុប្បយោគពីសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ មកជាសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ។
អនុក្រឹត្យបញ្ជាក់ថា ផ្ទៃដីដែលប្រគល់ឱ្យឯកជន ស្ថិតនៅស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ ជាង១១៦ហិកតា និងនៅស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល ជាង១០៦ហិកតា ដោយផ្ទៃដីទាំង២ទីតាំងនេះ ត្រូវបានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រគល់ឱ្យបុគ្គលឈ្មោះ ស្រ៊ុន ប៊ុនលាភ ធ្វើការអភិវឌ្ឍ ចាប់ពីថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២។ ការសម្រេចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានធ្វើឡើងតាមសំណើរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និង សំណង់ លោក ជា សុផារ៉ា។
លោក ជិន អ៊ីម មេឃុំក្រាំងធ្នង់ បានបញ្ជាក់ប្រាប់ ខេមបូចា ថា រឿងហ្នឹងឥឡូវខេត្តបានបង្កើតគណៈកម្មការចុះត្រួតពិនិត្យដីទន្លេហ្នឹងហើយ ប៉ុន្ដែមិនទាន់បានដឹងថាធ្វើយ៉ាងណានោះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «ខាងខេត្តគេប្រជុំព្រឹកមិញ[ថ្ងៃចន្ទ] ឥឡូវមិនទាន់ថាយ៉ាងមិចទេ ខ្ញុំមិនហ៊ាននិយាយទេ អាហ្នឹងស្រាច់តែលើខេត្តលើរដ្ឋគេគិតគូរម៉េច ចាំមើលគេគិតគូរសិន គេកំពុងសិក្សា»។
លោក ភួន ឈីម អភិបាលស្រុកបាទីខេត្តតាកែវបានអះអាងថា លោកមិនទាន់ទទួលបានអនុក្រឹត្យទេ ហើយធ្វើយ៉ាងម៉េចក៏មិនអាចនិយាយបានដែរ។
លោកនិយាយថា៖«ខ្ញុំអត់ដឹងថាគម្រោងគេត្រូវធ្វើអី មានអីយ៉ាងម៉េច? ខ្ញុំអត់ដឹងផង»។
អ្នកសារព័ត៌មានខេមបូចាបានព្យាយាមទាក់ទងទៅលោក ជា សុផារ៉ា រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងដែនដីនគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដើម្បីសុំការបំភ្លឺពាក់ព័ន្ធនិងរឿងការកាត់ដីបឹងទន្លេបាទីទៅឱ្យបុគ្គលឈ្មោះ ស្រ៊ុន ប៊ុនលាភ បានទេ ទូរសព្ទចូលប៉ុន្ដែគ្មានអ្នកលើក ខណៈសេង ឡូត អ្នកនាំពាក្យក្រសួងដែនដី ក៍មិនអាចទាក់ទងបានដែរ។
លោក នេត ភក្ដ្រា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន បានមានប្រសាសនស៍ថា៖ «រឿងដីបឹងទន្លេបាទីហ្នឹងមិនស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងបរិស្ថានទេ អញ្ជើញទាក់ទងទៅអ្នកពាក់ព័ន្ធទៅ អរគុណ»។
ចំណែកឯ លោក យិន សាវុធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងធនធានទឹកនិងឧតុនិយម បានឲ្យដឹងថា រឿងហ្នឹងមិនពាក់ព័ន្ធនឹងខាងលោកទេ។
លោក សាវុធ ថ្លែងថា៖ «ខាងខ្ញុំអត់ទទួលខុសត្រូវរឿងហ្នឹងទេ រឿងហ្នឹងគឺខ្ញុំអត់ដឹងទេ សុំអធ្យាស្រ័យផងបង»។
បើតាមលោក មាស អ៊ុយ នាយករដ្ឋបាលខេត្តតាកែវបានប្រាប់ថា ខាងរដ្ឋបាលខេត្តកំពុងបង្កើតគណៈកម្មការចុះទៅវាស់វែងដីបឹងទន្លេបាទីដើម្បីដឹងថាវាមានទំហំយ៉ាងម៉េចទើបអាចរៀបចំបាន ហើយក្រុមការងារនឹងចុះទៅវាស់វែងក្នុងពេលឆាប់ៗ។
លោកឱ្យដឹងថា៖ «ខ្ញុំមិនទាន់ដឹងនិងទទួលអនុក្រឹត្យហ្នឹងទេដូច្នេះខ្ញុំមិនដឹងប្រាប់ប្អូនថាយ៉ាងម៉េចពីរឿងហ្នឹងទេ»។
ខេមបូចាមិនអាចទាក់ទងទៅលោក ស្រ៊ុន ប៊ុនលាភ ដើម្បីសុំការបំភ្លឺពាក់ព័ន្ធនិងការអភវិឌ្ឍដីបឹងទន្លេបាទីបានទេ។
បើតាមលោក សឿង សារ៉ន ប្រធានអង្គការធាងត្នោត បានឲ្យដឹងថា ជាទូទៅរាល់ការអភិឌ្ឍអ្វីក៏ដោយ រដ្ឋត្រូវធ្វើការវាយតម្លៃពីផលប៉ះនិងប្រកបដោយតម្លាភាពនិងគណនេយ្យភាពឲ្យបានជាក់លាក់និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយមុននឹងមានការអភិវឌ្ឍជាពិសេសត្រូវចេញផ្សាយជាសាធារណៈអំពីផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចសង្គមនិងរបររបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងតំបន់អស់ហ្នឹង។ ម្យ៉ាងវិញទៀតមិនមែនត្រឹមតែបឹងទន្លេបាទីនោះទេ បឹងតាមោក បឹងទំពន់ សុទ្ធសឹងតែត្រូវបានលុបនិងឱ្យវិស័យឯកជនវិនិយោគហើយប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់ទាំងនោះគឺទទួលរងបញ្ហាជាច្រើន។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងមើលឃើញការអភិវឌ្ឍលើតំបន់អាងស្ដុកទឹក ឬតំបន់បឹងទន្លេហ្នឹង វាហាក់បីដូចជាឃើញច្រើនរាប់តាំងពីបឹងតាមោក បឹងទំពន់……. គឺមានការលុបកន្លងមក ក្នុងនាមយើងជាប្រជាពលរដ្ឋយើងសាទរចំពោះការអភិវឌ្ឍអ្នកដែលមានសិទ្ធិធ្វើសេចក្ដីសម្រេចប៉ុន្ដែក៏ត្រូវមានការវាយតម្លៃមួយដើម្បីធានាថា មិនប៉ះពាល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់ហ្នឹង»។
រីឯលោក សាន់ ម៉ាឡា ជាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកតស៊ូមតិនៃបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា(CYN) បានលើកឡើងថា លោកមានការភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំងមែនទែននិងមានការព្រួយបារម្ភនៅពេលដែលទទួលបានដំណឹងពីការចេញអនុក្រឹត្យកាត់ដីបឹងទន្លេបាទីទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនវិនិយោគគឺវាបានបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ជាពិសេសការប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាននិងជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលពួកគាត់កំពុងរស់នៅពឹងផ្អែកទៅលើវិស័យទេសចរណ៍និងអ្នកអាស្រ័យផលធ្វើស្រែចំការដោយពឹងផ្អែកលើទឹក ហើយវាអាចឱ្យបណ្ដាខេត្តផ្សេងទៀតនឹងយកគំរូតាមទៅថ្ងៃអនាគត។
លោកបានពន្យល់បន្ថែមថា ដូនតាតាំងពីសម័យអង្គរមកគឺតែងតែជីកប្រឡាយ ជីកស្រះ ជីកព្រែក ជុំវិញប្រាសាទឬក៏តំបន់ដែលដូនតាបានកសាង ប៉ុន្ដែមកដល់សម័យនេះបែរជានាំគ្នាលុបបឹងលុបប្រឡាយ លុបទន្លេដោយយកការអភិវឌ្ឍទៅវិញជារឿងដែលមិនអាចទទួលយកបាននោះទេ។
លោកបន្ដថា៖ «ក្នុងនាមខ្ញុំជាយុវជន ក្នុងនាមខ្ញុំជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ ខ្ញុំមិនអាចទទួលយកបានទេ ចំពោះការអភិវឌ្ឍមួយនេះ»។
បឹងទន្លេបាទី មានផ្ទៃដីលាតសន្ធឹងពីស្រុកបាទី ដល់ស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល ដែលមានទទឹង១ពាន់ម៉ែត្រ និងបណ្ដោយ៧ពាន់ម៉ែត្រ ជាអាងស្តុកទឹកទ្រទ្រង់ប្រាង្គប្រាសាទប្រវត្តិសាស្រ្ដ និងជាអាងស្តុកទឹកសម្រាប់ប្រជាកសិករ២ស្រុក៕