កម្រិតសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពសារព័ត៌មាននិងសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅមានកម្រិតទាប ហើយបរិយាកាសការងារសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននិងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សគឺ «កាន់តែគ្រោះថ្នាក់» នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍មួយដែលបានចេញផ្សាយដោយមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួនស្តីពីស្ថានភាពសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពសារព័ត៌មាននិងសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រូវដោះស្រាយជាបន្ទាន់នូវ ស្ថានភាពធ្លាក់ចុះនៃសេរីភាពការបញ្ចេញមតិ នៅក្នុងប្រទេសនេះ ហើយកម្ពុជាត្រូវប្រើពេលវេលាយូរទៀត មុនពេលសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានត្រូវបានតម្កល់។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកនេះបានលើកឡើងថា ស្ថានភាព «មិនល្អ» ទាក់ទងនឹងសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន គឺពាក់ព័ន្ធជាពិសេសនៅក្នុងពេលវេលាមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រនៅខែកក្កដាឆ្នាំក្រោយ។
លោក ហួន ផន ជាអ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងនៅមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា បើប្រៀបធៀបរបាយការណ៍របស់អង្គការនេះកាលពីឆ្នាំមុន និងឆ្នាំនេះបានបង្ហាញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននិងសេរីភាពការបញ្ចេញមតិមិនមានភាពប្រសើរឡើងទេ។
លោកបានថ្លែងប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មាន អំឡុងពេលសន្និសីទកាសែតថា៖ «របាយការណ៍ដែលយើងបានចេញ នៅឆ្នាំមុន និងនៅឆ្នាំនេះ យើងឃើញថា និយាយពីស្ថានភាពនៃសារព័ត៌មាន និងបញ្ចេញមតិ យើងឃើញថាវាអត់មានអីរីកចម្រើននោះទេ»។
របាយការណ៍ថ្មីនេះបានលើកឡើងថា ក្រៅពីច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈគាបសង្កត់ឬត្រូវបានពន្យារពេល ដូចជាច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានដែលគេទន្ទឹងរង់ចាំយូរមកហើយនោះ ការបំភិតបំភ័យ ការតាមឃ្លាំមើល ការគំរាមកំហែងនិងការយាយីតាមប្រព័ន្ធតុលាការ «ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាប្រចាំ ដើម្បីផ្តោតគោលដៅលើអ្នកដែលហ៊ាននិយាយ» ស្របពេលអ្នកសារព័ត៌មាននិងសកម្មជនគឺជាគោលដៅចម្បងរបស់រដ្ឋាភិបាល។
យ៉ាងហោចណាស់អ្នកកាសែត២០នាក់បានប្រឈមមុខនឹងចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់ចាប់ពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ ដល់ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ ដោយ១៤នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួននិង២នាក់ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសដោយសារការធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ព័ត៌មានរបស់ពួកគេ។ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សចំនួន១៣នាក់ប្រឈមមុខនឹងវិធានការផ្លូវច្បាប់ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាផងដែរ ដោយតុលាការបានឃុំខ្លួនមនុស្សចំនួន៤នាក់ និងផ្តន្ទាទោសចំនួន៤នាក់ផ្សេងទៀត។
CCHR បានអះអាងថា៖ «អ្នកសារព័ត៌មាននៅតែបន្តជួបការលំបាកក្នុងការទទួលបានព័ត៌មានដែលរៀបចំដោយមន្ត្រីសាធារណៈ» ដោយបន្ថែមថា មានការចុះផ្សាយពីសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការចំនួន២០លើកក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ ប៉ុន្តែតម្លាភាពរបស់តុលាការនៅមានកម្រិតទាប។
CCHR បានសម្ភាសអ្នកកាសែត១៨នាក់និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស៥នាក់ ព្រមទាំងបានចងក្រងទិន្នន័យពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនិងសេចក្តីរាយការណ៍អំពីករណីមួយចំនួន។
អ្នកកាសែត១០នាក់ក្នុងចំណោម១៨នាក់ដែលត្រូវបានស្ទង់មតិបាននិយាយថាការគំរាមប្រើវិធានការផ្លូវច្បាប់ គឺជាការគំរាមកំហែងមួយក្នុងចំណោមការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុតចំពោះសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
CCHR បានលើកឡើងថា អំឡុងពេលសរសេររបាយការណ៍នេះ រដ្ឋាភិបាលបានលុបចោលអាជ្ញាប័ណ្ណប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយចំនួនបួនជុំវិញការចោទប្រកាន់ថា បានបំពានលើក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាននិងកិច្ចសន្យា ហើយការរឹតត្បិតខ្លួនឯង(self-censorship)នៅតែបន្តកើនឡើង។
អ្នកកាសែត៧នាក់ក្នុងចំណោម១៨នាក់ដែលផ្តល់បទសម្ភាសន៍បាននិយាយថាពួកគេរឹតត្បិតខ្លួនឯង ដោយជៀសវាងការចុះផ្សាយព័ត៌មានណាដែលអាចធ្វើឲ្យឥស្សរជនដែលមានអំណាចមិនសប្បាយចិត្ត។
ការរំលោភសិទ្ធិអ្នកសារព័ត៌មាន និងបញ្ហាប្រឈមនៃការធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ កើតមានជុំវិញប្រធានបទ «រសើប» មួយចំនួន ដូចជាវិវាទដីធ្លីនិងវិវាទការងារ ការបំផ្លិចបំផ្លាញបរិស្ថាននិងអំពើពុករលួយជាដើម។
ក្នុងចំណោមអ្នកសារព័ត៌មានស្ត្រីចំនួនប្រាំបីនាក់ដែលបានស្ទង់មតិ មានប្រាំមួយនាក់បានរាយការណ៍ថា ពួកគេប្រឈមនឹងការលំបាកក្នុងការអនុវត្តការងាររបស់ខ្លួន ដោយសារតែបញ្ហាយេនឌ័ររបស់ពួកគេ រួមទាំងការបៀតបៀនផ្លូវភេទនិងបញ្ហាប្រឈមក្នុងការប្រមូលព័ត៌មាន ជាពិសេសពេលចុះយកព័ត៌មានផ្ទាល់។
CCHR បានលើកឡើងថា ដើម្បីធានាបាននូវសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានកាន់តែប្រសើរឡើង រដ្ឋាភិបាលគួរតែលុបចោលឬធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ដែលមានបញ្ហា ដោះលែងនិងទម្លាក់ការចោទប្រកាន់លើអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិ ក៏ដូចជាធ្វើការស៊ើបអង្កេតឧក្រិដ្ឋកម្មលើពួកគេនិងធ្វើឲ្យប្រាកដថា មន្ត្រីបញ្ចេញព័ត៌មានដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលដោយសេរី។
លោក មាស សោភ័ណ្ឌ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានបានមានប្រសាសន៍ថា របាយការណ៍ថ្មីបំផុតរបស់ CCHR មិនមានអ្វីថ្មីទេ ហើយបានបង្ហាញពីរបៀបវារៈនយោបាយ ដែលមានចេតនាបំភាន់សាធារណជន និងមតិអន្តរជាតិអំពីស្ថានភាពជាក់ស្តែងក្នុងប្រទេស ដោយមិនបានព្យាយាមស្រាវជ្រាវស៊ីជម្រៅលើបញ្ហានេះទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «របាយការណ៍នេះវាមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពពិតជាក់ស្តែងអំពីការអនុវត្តតួនាទីភារកិច្ចរបស់អ្នកសារព័ត៌មាននៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានោះទេ» ដោយបន្ថែមថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានកំពុងដំណើរការ។
ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីធ្វើការអស់រយៈពេលជាង១០ឆ្នាំលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ គេមិនទាន់បានអនុម័តច្បាប់នេះនៅឡើយទេ បើទោះបីជាក្រុមសង្គមស៊ីវិលបានធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីបញ្ចប់សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះក៏ដោយ នេះបើតាមលោកស្រី ហង្ស សម្ផស្ស ប្រធានក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានស្ត្រីកម្ពុជា។
លោកស្រី សម្ផស្ស មានប្រសាសន៍ថា ជាទូទៅ សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិនៅក្នុងកម្ពុជានៅតែបន្តរឹតត្បិតហើយប្រទេសនេះមានស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះ។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «អញ្ចឹងសរុបមកទាំងសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន និងសេរីភាពសារព័ត៌មានយើងត្រូវការឱ្យមានភាពល្អជាងនេះឆ្ងាយទៀត»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Ahead of 2023 Elections, Press Freedom Continues to Lag, CCHR Says
