តាមរយៈសន្និសីទសារព័ត៌មានអនឡាញ តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលប្រហែល៦០ ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងអ្នកទោសមនសិកា និងរៀបចំឲ្យមានអព្យាក្រឹតភាពក្នុងចំណោមតុលាការ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត មុនពេលការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ចូលមកដល់។
លោក យ៉ង គឹមអេង ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍និងសន្ដិភាព មានប្រ ប្រសាសន៍ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានថា ក្រុមសង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញបរិយាកាសនយោបាយល្អ មួយ ដែលគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធអាចចូលរួមបាន។ ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកនិងថ្នាក់ដឹកនាំសង្គមស៊ីវិលផ្សេងទៀត បានអំពាវនាវឲ្យមានការដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំដែលគេជឿថាត្រូវបានរងការចោទប្រកាន់រឿងនយោបាយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «រឿងដែលសំខាន់គឺថាក្រុមសង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញការចរចាផ្នែកនយោបាយ អនុគ្រោះដល់អ្នកនយោបាយ ក៏ដូចជាលើកលែងទោស និងដោះលែងសមាជិកគណបក្សនយោបាយ និងសកម្មជន ដែលរងការចោទពាក់ព័ន្ធរឿងនយោបាយ»។
ទោះបីជាលោកមិនបានបញ្ចេញឈ្មោះគណបក្សណាមួយ តែលោកទំនងជាសំដៅលើអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានរំលាយកាលពីឆ្នាំ២០១៧។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ថាកម្ពុជាមិនមានអ្នកទោសនយោបាយនោះទេ។ ផ្ទុយមកវិញ លោកថា កម្ពុជាបានដាក់គុកអ្នកនយោបាយដែលបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដូចនេះ ពេលលោកបំពានច្បាប់ ម៉េចបានលោកមិនអាចមានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ដូចអ្នកផ្សេង? វាមិនអាចទៅរួចទេ…អ្នកទាំងនោះមិនអាចមានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ទេ»។
ការអះអាងពីអព្យាក្រឹតភាពរបស់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នេះមិនបានធ្វើឲ្យសង្គមស៊ីវិលអស់ចិត្តឡើយ និងនៅតែអំពាវនាវឲ្យមានការដោះលែងសមាជិកប្រឆាំងកំពុងជាប់ឃុំទាំងនោះ។
កាលពីឆ្នាំ២០១៣ គណបក្សសង្រ្គោះជាតិនៅពេលនោះស្ទើរតែអាចផ្តួលគណបក្សកាន់អំណាចបានទៅហើយក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិ។ បួនឆ្នាំ ក្រោយមកក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិឈ្នះបានក្រុមប្រឹក្សាជាង៥០០០នាក់ជិតស្មើទៅនឹងគណបក្សកាន់អំណាចដែលទទួលបានជាង៦០០០នាក់។
ប៉ុន្តែភាពជោគជ័យនេះ ក៏បានប្រែប្រួលក្នុងឆ្នាំដដែល ដោយតុលាការកំពូលបានសម្រេចរំលាយគណបក្សមួយនេះ ដោយមានភាពចម្រូងចម្រាសបំផុតមួយ។ មុនមានការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រធានគបក្សនេះ លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ក្រោមបទចោទថាក្បត់ជាតិ ដែលគេជឿជាទូទៅថាជារឿងនយោបាយ។ ដោយគ្មានឡើយបក្សប្រឆាំងមានសក្កានុពលសម្រាប់ប្រកួតប្រជែង នៅឆ្នាំ២០១៨ គណបក្សកាន់អំណាចបានទទួលអាសនៈទាំង១២៥នៅរដ្ឋសភា។
ក្រោយការរំលាយ មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងចំនួន១១៨រូបត្រូវបានហាមឃាត់ធ្វើនយោបាយចំនួនប្រាំឆ្នាំ។ គិតមកដល់ពេលនេះ ក្នុងចំណោមអ្នកទាំងនោះមានមនុស្សចំនួន២៤នាក់ហើយបានទទួលសិទ្ធិធ្វើនយោបាយវិញបន្ទាប់ពីស្នើសុំ។
លោក ប៉ា ចន្ទរឿន ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថាការធានាឲ្យមានសេរីភាពពលរដ្ឋនឹងនាំប្រទេសដើរស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនដែលមានចែងយ៉ាងច្បាស់ថារដ្ឋាភិបាលត្រូវតែមាន «លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ពហុបក្ស»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «នៅស្រុកយើងមិនទាន់មានប្រជាធិបតេយ្យចាស់ទុំសម្រាប់ប្រទេសនៅឡើយ។ ដើម្បីឲ្យកម្ពុជាមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យចាស់ទុំ វាត្រូវតែមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីនយោបាយ រួមទាំងគណបក្សនយោបាយ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ»។
លោក គល់ បញ្ញា ទីប្រឹក្សារបស់អង្គការខុមហ្វ្រែល មានប្រសាសន៍ថា ការផ្សះផ្សានយោបាយថ្នាក់ជាតិជារឿងសំខាន់ ដោយលោកបានកត់សម្គាល់លើការផ្សះផ្សានយោបាយកាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ និងឆ្នាំ១៩៩៨ ដែលអនុញ្ញាតឲ្យមានការចូលរួមការបោះឆ្នោតមកពីក្រុមអ្នកនយោបាយផ្សេងៗគ្នា។
លោកបន្តថា៖ «យើងជឿថាការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ខាងមុខនឹងកាន់តែល្អប្រសើរបើស្ថានការណ៍នយោបាយត្រូវបានស្ដារឡើងវិញ»។ លោកបានលើកបង្ហាញពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបានធ្វើឲ្យបាត់បង់កៅអីក្រុមប្រឹក្សា ហើយសមាជិក និងសកម្មជនមួយចំនួនត្រូវជាប់ឃុំ។
លោកបានអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលមានការសន្ទនានយោបាយរវាងគណបក្សនយោបាយនានា ដូចដែលអ៊ុនតាក់ (UNTAC) បានរៀបចំការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ តម្រូវឲ្យមានការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ ហើយអ្នកទាំងនោះមានសិទ្ធឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត។
យ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន មានបានបដិសេធលើសំណើរបស់សង្គមស៊ីវិលនេះ ពិសេសរឿងដោះលែងសមាជិកអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ មានចរិតនយោបាយ»។ លោកបានចាត់ទុកសំណើនោះថាបានវាយប្រហារលើរដ្ឋាភិបាល។ លោកបានអះអាងថាក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះបម្រើផលប្រយោជន៍ឲ្យបរទេស។
លោកឲ្យដឹងទៀតថា កម្ពុជាមានបរិយាកាសនយោបាយល្អស្រាប់ហើយ ដោយបានប្រកាន់នូវគោលការប្រជាធិបតេយ្យពហុបក្ស ហើយលោកបានលើកពីការជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងការរំលាយបក្សប្រឆាំងរបស់តុលាការកំពូល ជាមូលហេតុដែលថាអ្នកទោសទាំងនោះមិនអាចត្រូវដោះលែង។
លោក ក៏បានច្រានចោលការអះអាងថាតុលាកា និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធជាអង្គការនយោបាយ ដោយបានបញ្ជាក់ថាសមាជិករបស់ស្ថាប័នទាំងនេះជាប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាធម្មតា និងមានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងនយោបាយ ដរាបណាអ្នកទាំងនោះចូលរួមក្រៅម៉ោងការងារ និងមិនមានឯកសណ្ឋាន។
លោកស្រី សំ សុវណ្ណា អតីតចៅសង្កាត់រងទីពីរមកពីអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងសង្កាត់រលកស ក្រុងពោធិ៍សាត់ បានគាំទ្រចំពោះការអំពាវនាវរបស់សង្គមស៊ិវិលឲ្យមានការដោះលែងអ្នកទោសមនសិការនេះ។
លោកស្រីជឿថា គណបក្សនយោបាយថ្មីៗមិនអាចប្រកួតឈ្នះគណបក្សកាន់អំណាចក្នុងពេលបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ខាងមុខនេះទេ ដោយថាសាធារណជននៅតែមានសង្ឃឹមថាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងរស់ឡើងវិញ។
លោកស្រីនិយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា វាពិបាក ព្រោះថាប្រជាពលរដ្ឋមិនជឿ[គណបក្សបង្កើតថ្មី]ទាំងនោះ»។
លោកស្រីបន្ថែមថា៖ «ហេតុផលមួយទៀត ដែលប្រជាពលរដ្ឋមិនជឿ គឺព្រោះថាទោះបីជាគណបក្សប្រឆាំងឈ្នះ ក៏មិនអាចធ្វើអ្វីបាន…បើគណបក្សប្រឆាំងថ្មីនេះឈ្នះ វាក៏នឹងត្រូវគេរំលាយដូចគណបក្សមុនដែរ»។
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Civil society leaders urge release of imprisoned opposition members ahead of 2022 commune elections
