អង្គការសមាគមធាងត្នោត (STT) បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ស្តីពីសហគមន៍សំរោងត្បូង ដែលមានចំណងជើងថា ស្លាកស្នាមនៃការអភិវឌ្ឍបឹងតាមោក ដែលពលរដ្ឋចំនួន២៦នាក់ត្រូវបានចោទប្រកាន់ដោយសារការពារដីធ្លី និងលំនៅឋានរបស់ពួកគេ ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី១៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២៤។
របាយការណ៍បង្ហាញពីព័ត៌មានដែលប្រមូលបានពីសហគមន៍ដែលរងផលប៉ះពាល់ផ្ទាល់ពីការអភិវឌ្ឍបឹងតាមោក ដើម្បីធ្វើជាចំណេះដឹងដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងសាធារណជនអំពីការអភិវឌ្ឍទាក់ទងនឹងក្រុមងាយរងគ្រោះ និងសហគមន៍ក្រីក្រក្នុងទីក្រុង។
សហគមន៍សំរោងត្បូងបានប្រឈមនឹងផ្លូវច្បាប់ជាបន្តបន្ទាប់ពីឆ្នាំ២០២១ ដល់ឆ្នាំ២០២៤ ដោយមានបណ្តឹងចំនួន៧ ដែលបានប្តឹងពួកគេ។ សំណុំរឿងទាំង៥កំពុងត្រូវបានបើកសវនាការនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងស្ថិតក្នុងការប្តឹងឧទ្ធរណ៍នៅតុលាការកំពូល និងមួយទៀតត្រូវបានលើកលែង។
ភាគច្រើននៃករណីពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកភូមិត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទហិង្សាមកលើមន្ត្រីសាធារណៈអំឡុងពេលរុះរើផ្ទះរបស់ពួកគេ។ យោងតាមស្ថានភាពផ្លូវច្បាប់ និងការទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីដោយសហគមន៍សំរោងត្បូង (ដែលមិនមែនជាតំបន់បឹង) ប្រជាពលរដ្ឋមិនគួរត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការកាន់កាប់ដីដោយខុសច្បាប់នោះទេ។
លោក ស៊ាង មួយឡៃ ប្រធានកម្មវិធីនៃសមាគមធាងត្នោត ស្ថិតនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រាប់ សារព័ត៌មានខេមបូចា ថា របាយការណ៍នេះជាផ្នែកមួយដើម្បីប្រមូលផ្តុំ និងផ្តល់ព័ត៌មានជូនដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធ និងអាជ្ញាធរអំពីបញ្ហាដែលប្រជាជនប្រឈមមុខដោយសារការអភិវឌ្ឍ ការបណ្តេញចេញពីសហគមន៍សំរោងត្បូង និងការលុបបំបាត់បឹងតាមោក។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងជឿជាក់ថា ព័ត៌មានដែលបានប្រមូលផ្តុំក្នុងរបាយការណ៍ និងការរកឃើញរបស់យើង នឹងមានប្រយោជន៍សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍនៅថ្ងៃអនាគត រួមទាំងសហគមន៍ផ្សេងទៀតដែលមានករណីស្រដៀងគ្នា»។
ជាធម្មតា នៅពេលដែលរបាយការណ៍បង្ហាញពីបញ្ហាដែលមានអវិជ្ជមាន អាជ្ញាធរមានទំនោរមិនទទួលស្គាល់វា ដោយបាននិយាយថា វាជារឿងធម្មតា។ ដូច្នេះហើយ គោលដៅសំខាន់របស់សមាគមធាងត្នោតសម្រាប់របាយការណ៍នេះ គឺផ្តល់ព័ត៌មានដើម្បីលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍ។ អាជ្ញាធរគួរតែបើកចិត្តទូលាយក្នុងការទទួលការរិះគន់ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាដោយមានប្រសិទ្ធភាព និងមានប្រយោជន៍ចំពោះសង្គម។
តាមរបាយការណ៍នេះ លោក មួយឡៃ បានលើកឡើងថា ករណីបឹងតាមោកគឺជាការលុបបំបាត់បឹងដែលមានលក្ខណៈធំ ហើយបង្កើតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរងទុក្ខលំបាក ជាពិសេស ពលរដ្ឋមួយចំនួនបានត្រូវចោទប្រកាន់ដោយសារតែបានប្រើសិទ្ធិដើម្បីការពារផ្ទះ និងដីរបស់ពួកគេ។
លោកបន្តថា៖ «យើងគិតថា នេះគឺជាបញ្ហាមួយសម្រាប់សហគមន៍សំរោងត្បូង ប៉ុន្តែបញ្ហានេះក៏បានកើតមានឡើងសម្រាប់សហគមន៍ផ្សេងៗទៀតនៅភ្នំពេញ និងតាមខេត្តផ្សេងៗផងដែរ»។
រដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរគួរតែផ្តល់ព័ត៌មានជូនប្រជាពលរដ្ឋនៅពេលដីសាធារណៈត្រូវបានផ្តល់ឱ្យអ្នកអភិវឌ្ឍន៍ឯកជន និងមានភាពច្បាស់លាស់ចំពោះប្រជាជននៅក្នុងតំបន់ ភាគីពាក់ព័ន្ធ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។
លោកបន្ថែមថា៖ «ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា នេះគឺមិនយុត្តិធម៌ឡើយ ព្រោះវាប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិ និងអត្ថប្រយោជន៍របស់ប្រជាជន។ កាលពីមុន អាជ្ញាធរមិនបានប្រកាសឱ្យទូលំទូលាយនោះទេ។ ខ្ញុំគិតថា ដើម្បីបង្កើតទំនុកចិត្ត និងដោះស្រាយបញ្ហា ការកាត់ដី ឬការប្រែក្លាយដីទាំងអស់គួរតែត្រូវបានប្រកាស»។
ចាប់ពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ រហូតដល់ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបានស្ទង់មតិពីគ្រួសារទាំងអស់ ៨៨៤គ្រួសារ ឬ ៣ ៧៩៨នាក់ ពី១១សហគមន៍ក្រីក្រក្នុងទីក្រុងដែលបាននិយាយថា ពួកគេបានប្រឈមមុខនឹងការគំរាមកំហែងពីការបណ្តេញចេញ ពីព្រោះដីរបស់ពួកគេត្រូវបានកំណត់ជាដីរដ្ឋ ឬដីសាធារណៈ។
ចាប់តាំងពីខែសីហា ឆ្នាំ ២០២៤ តំបន់បឹងតាមោកបានធ្វើការកាត់ដី ឬការប្រែក្លាយដីចំនួន ៨០ដង សរុបជា ២ ៤២៧,៣ហិកតា ដែលស្មើនឹង ៧៤,៩២ភាគរយនៃផ្ទៃដីសរុបរបស់បឹង។
ក្នុងរបាយការណ៍បាននិយាយថា៖ «ការផ្លាស់ប្តូរដ៏សំខាន់នេះអាចជាករណីធំនៃការប្រែក្លាយដីនៅកម្ពុជា ក៏ដូចជាកើតលើករណីផ្សេងទៀតដែលទាក់ទងនឹងដីរដ្ឋដែលត្រូវបានការពារនៅក្នុងប្រទេសនេះ»។
ទោះបីបានទទួលបានសំណងតាមរយៈការដោះស្រាយដែលមានគោលនយោបាយ ក៏ដោយ របាយការណ៍បាននិយាយថា ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបានគេយល់ឃើញថាបានកាន់កាប់ដោយខុសច្បាប់នៅតំបន់នោះ ទោះបីជាដីរបស់ពួកគេអាចជាកម្មសិទ្ធិឯកជនក៏ដោយ។ ការដោះស្រាយដែលមានដីមួយឡូតិ៍និងប្រាក់ចំនួនមួយម៉ឺនដុល្លារ ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្លះត្រូវការបាត់បង់សិទ្ធិ និងការទាមទារដីរបស់ពួកគេ។
រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន សមាជិកសហគមន៍២៦នាក់ត្រូវបានប្តឹង៧ករណី ដែលជាចំនួនករណីពាក់ព័ន្ធដីធ្លីច្រើនជាងគេនៅកម្ពុជា។
អ្នករស់នៅសហគមន៍សំរោងត្បូង អ្នកស្រី ស៊ា ដាវី ដែលជាអ្នកភូមិមួយក្នុងចំណោមអ្នកភូមិ២៦នាក់ទៀតដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ បច្ចុប្បន្នករណីរបស់អ្នកស្រីស្ថិតក្នុងតុលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ។ នៅក្នុងការសន្ទនាជាមួយ សារព័ត៌មានខេមបូចា អ្នកស្រីបានរ៉ាយរាប់ពីបទពិសោធន៍របស់អ្នកស្រីជាបន្តបន្ទាប់។
របួស និងបទពិសោធន៍ឈឺចាប់ពីការតស៊ូមតិពីសិទ្ធិលំនៅឋាន បន្ទាប់មកអ្នកស្រីរងការចោទប្រកាន់ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត បន្ទាប់មកទៀតអ្នកស្រីខាតបង់ពេលវេលា និងគ្មានពេលធ្វើការ និងមើលថែទាំគ្រួសារ ព្រមទាំងអ្នកស្រីរងសម្ពាធផ្លូវចិត្តពីពាក្យបណ្ដឹង។
អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា៖ «វាអយុត្តិធម៌ដែលយើងត្រូវបានគេប្តឹង។ យើងមិនបានធ្វើអ្វីខុសទេ ព្រោះយើងបានអនុវត្តសិទ្ធិរបស់យើងក្នុងនាមជាពលរដ្ឋ ម្ចាស់ដី និងម្ចាស់ផ្ទះ ហើយឥឡូវយើងជាអ្នករងបណ្តឹង»។ អ្នកស្រីបន្តថា៖ «តុលាការគួរតែពិចារណាថា ចំពោះអ្នកដែលទទួលយកដំណោះស្រាយ ហើយកុំឲ្យអ្នកភូមិមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់ និងសម្ពាធផ្លូវចិត្តទៀតទាក់ទងនឹងបណ្តឹងនេះ»។
របាយការណ៍ដដែលបានលើកឡើងថា ក្នុងចំណោមការសម្ភាសគ្រួសារចំនួន៣២ មាន១៣ គ្រួសារបានអះអាងថា ប្រាក់ចំណូលរបស់គ្រួសារពួកគេបានធ្លាក់ចុះពី២០ភាគរយទៅ៧៥ភាគរយ។
អ្នកស្រី ដាវី បាននិយាយថា ទោះបីជាអ្នកភូមិទទួលយកសំណងពីអាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅ ស្របតាមគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល និងទទួលបានដី និងផ្ទះក៏ដោយ។ តែវាមិនដូចពីមុនដែលអ្នកភូមិអាចប្រកបអាជីវកម្ម និងចិញ្ចឹមជីវិតបាន។ ដោយឡែក អ្នកភូមិទាំង២៦នាក់ កំពុងជាប់បណ្ដឹងនៅឡើយ ដូច្នេះអ្នកស្រីស្នើឱ្យតុលាការពិចារណាទម្លាក់ការចោទប្រកាន់លើអ្នកភូមិ។
លោកស្រីបន្តថា៖ «ពីមុន អ្នកភូមិពឹងផ្អែកលើបឹង ហើយលក់បន្លែ និងត្រីពីទីនោះ ហើយលក់ដូរតាមផ្លូវ។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលយើងផ្លាស់ទៅទីតាំងថ្មី យើងនៅខាងក្នុង ហើយមិនអាចលក់នៅតាមផ្លូវដូចពីមុនទេ ដូច្នេះវាមិនងាយស្រួលទេសម្រាប់មនុស្សចាស់ក្នុងការលក់របស់របរនៅផ្ទះ ហើយក្មេងៗត្រូវធ្វើការក្នុងរោងចក្រ»។
ឥឡូវនេះអ្នកស្រីបានផ្លាស់ទៅទីតាំងថ្មីដែលរដ្ឋាភិបាលរៀបចំប្រហែលពីរគីឡូម៉ែត្រពីផ្ទះចាស់របស់អ្នកស្រី។ ពេលអ្នកស្រីធ្ចើដំណើរកាត់កន្លែងចាស់អ្នកស្រីនឹកឃើញពីពេលវេលាល្អៗនៅទីនោះជិត២០ឆ្នាំ។ អ្នកស្រីបាននិយាយថា អ្នកស្រីសម្រេចចិត្តទទួលយកសំណងនេះ ដោយសារតែអ្នកស្រីគ្មានជម្រើស និងគ្មានលទ្ធភាពបន្តការតស៊ូ ដោយសារតែអ្នកស្រីខ្លាចជាប់ពន្ធនាគារ បាត់បង់ផ្ទះសម្បែង និងមិនអាចតស៊ូជាមួយអាជ្ញាធរបាន។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «វាប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់យើង ហើយមិនមានពេលគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីមើលថែម្តាយចាស់របស់ខ្ញុំ។ ហើយបើយើងជាប់គុកដោយសារបញ្ហាដីធ្លី តើអ្នកណានឹងមើលថែម្តាយខ្ញុំ? នេះគឺជាការសម្រេចចិត្តដ៏លំបាកសម្រាប់ខ្ញុំ។ ទោះបីជាខ្ញុំមិនចង់ទទួលយកវា [សំណង] ខ្ញុំត្រូវតែទទួលយកវាព្រោះខ្ញុំគ្មានជម្រើស»។
លោក ធីម សំអាន អភិបាលខណ្ឌព្រែកព្នៅបញ្ជាក់ថា គ្រួសារទាំងអស់បានទទួលសំណង និងផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅទៅកន្លែងថ្មីដែលរដ្ឋាភិបាលរៀបចំឱ្យ។ លោកបានបន្ថែមថា ពេលនេះអាជ្ញាធរកំពុងសាងសង់ផ្លូវបេតុងដើម្បីកែលម្អតំបន់នេះ។
នៅពេលសួរពីលក្ខខណ្ឌនៃផ្ទះទាំងនោះ លោកប្រាប់ថា ផ្ទះថ្មីរបស់ពួកគេល្អជាងផ្ទះចាស់។
លោកបន្តថា៖ «កាលពីមុន ខ្ញុំបានលឺថា ផ្ទះថ្មីទាំងនេះលិចនេះលិចនោះ ដូច្នេះយើងជួសជុលគ្រប់ផ្ទះទាំងអស់ ឥឡូវយើងបានប្រគល់ឲ្យដើម្បីថែរក្សាដោយខ្លួនឯង»។
លោក សំអាន ក៏បានជំរុញដល់ម្ចាស់ផ្ទះឲ្យជួយថែរក្សាផ្ទះផងដែរ។
លោក សំអាន បន្ថែមថា៖ «យើងបានផ្តល់ផ្ទះនិងសំណងដល់ពួកគេ ដូច្នេះពួកគេគួរតែរក្សាផ្ទះរបស់ពួកគេឱ្យបានស្អាត។ នោះគឺជាអ្វីដែលយើងហៅថាជាពលរដ្ឋល្អ»។
ជុំវិញរបាយការណ៍នេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក សេង ឡូត មិនអាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺបានទេ៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ STT Report Traces the Hardships and Heartache of 26 Boeung Tamok Lake Residents Facing Legal Action
