សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញចាប់ផ្ដើមបើកសវនាការកាលពីថ្ងៃពុធ ដោយជំនុំជម្រះលើសកម្មជនបរិស្ថានចំនួនបីរូប ក្រោមបទចោទញុះញង់ បន្ទាប់ពីបានចែករំលែកព័ត៌មានពីគម្រោងការតវ៉ាដោយសកម្មជនបរិស្ថានម្នាក់លើការលុបបឹងតាមោក។
សកម្មជនបរិស្ថានរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ឡុង គន្ធា កញ្ញា ភួន កែវរស្មី និងលោក ថុន រដ្ឋា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ ទាក់ទងនឹងការផ្សាយ និងចែកចាយព័ត៌មានលើបណ្ដាញសង្គម ដោយនិយាយពីផែនការដើរទៅកាន់ផ្ទះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដើម្បីបង្ហាញពីផលផលប៉ះពាល់បរិស្ថានលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍បឹងតាមោក។
សកម្មជនទាំងបីរងការចោទប្រកាន់ពីបទ ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម ក្រោមមាត្រា៤៩៤ និង៤៩៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ បើសិនជារកឃើញថាមានកំហុសអ្នកទាំងបីអាចប្រឈមមុខនឹងជាប់ពន្ធនាគារចំនួនពីរឆ្នាំ។ ប្រធានអង្គការមាតាធម្មជាតិ លោក Alejandro Gonzalez-Davidson ក៏រងការចោទប្រកាន់កំបាំងមុខក្នុងបទចោទដូចគ្នា ព្រមជាមួយនឹងសមាជិកក្រុមយុវជនខ្មែរថាវរៈ ជា គន្ធីន។
សវនាការនេះធ្វើឡើងជាលើកដំបូង បន្ទាប់ពីសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានផ្អាកបណ្ដោះអាសន្នកាលពីខែមុន ដោយសារការផ្ទុះរាលដាលជំងឺកូវីដ១៩។
ឆ្លើយទៅនឹងសំណួរនៅក្នុងអង្គជំនុំជម្រះកាលពីថ្ងៃពុធ យុវជនទាំងបី បានការពារការបង្ហោះសាររបស់ខ្លួន ដោយថាគ្មានចេតនាញុះញង់ និងថាការតវ៉ាដោយសន្តិវិធី និងថ្លែងការបញ្ចេញមតិ គឺត្រូវបានអនុញ្ញាត ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
កញ្ញា ឡុង គន្ធា វ័យ២២ឆ្នាំ បាននិយាយថាខ្លួនបានសរសេរសារពីគម្រោងដើរទៅកាន់ផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដើម្បីស្នើសុំឲ្យបញ្ឈប់ការលុបបឹងតាមោក។ កញ្ញា បានផ្ញើសារនេះទៅកាន់សមាជិកអង្គការចលនាមាតាធម្មជាតិ ដើម្បីជួយផ្សាយបន្តដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកសារព័ត៌មាន ហើយបានផ្សាយបន្តលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់កញ្ញា។
កញ្ញានិយាយក្នុងសវនាការថា៖ «ខ្ញុំគ្រាន់តែរិះគន់ដើម្បើស្ថាបនា» និងបន្ថែមទៀតថាដូចជាការលុបបឹងជើងឯក បឹងតាមោក ដែលជាតំបន់ដីសើមជួយស្តុកទឹកនៅរដូវវស្សា នឹងធ្វើឲ្យទឹកលិចក្នុងទីក្រុងកាន់តែអាក្រក់ឡើងនៅរដូវភ្លៀង។
កញ្ញានិយាយទៀតថា៖ «ខ្ញុំគ្មានបំណងញុះញង់[ពលរដ្ឋ]ឲ្យស្អប់រដ្ឋាភិបាលទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំគ្រាន់តែ ចង់បញ្ឈប់ការបំផ្លាញបរិស្ថាន»។
លោក ថុន រដ្ឋា វ័យ២៩ឆ្នាំ បាននិយាយក្នុងសវនាការដែរថា លោកបានផ្សាយបន្តសាររបស់កញ្ញា គន្ធា លើហ្វេសប៊ុកផេករបស់លោក ព្រោះថាអ្នកទាំងពីរមានក្ដីបារម្ភដូចគ្នាលើផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន។
ឆ្លើយទៅនឹងសំណួរចៅក្រម លិ សុខា ថាតើ លោកបានដឹងថាសកម្មភាពរបស់លោកបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់រដ្ឋាភិបាល ដែលកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេស «តាមជំហានគីង្គក់» ទេ? លោក រដ្ឋា ថាលោកធ្វើវាដោយទុកផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំនៅក្នុងចិត្ត។
លោក រដ្ឋា បន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំគិតថាសកម្មភាពរបស់ខ្ញុំមិនខុសទេ ព្រោះខ្ញុំស្រឡាញ់ និងការពារបរិស្ថាន…ខ្ញុំគ្រាន់តែចង់ឲ្យប្រទេសរបស់យើងស្អាតដូចប្រទេសរបស់គេ»។
ចំណែក កញ្ញា ភួន កែវរស្មី វ័យ២០ឆ្នាំ និយាយថានាងបានចម្លងសាររបស់គន្ធា និងផ្សាយបន្តលើហ្វេសប៊ុក ព្រោះគាំទ្រគំនិតរបស់គន្ធា។
កញ្ញាអះអាថា៖ «ខ្ញុំគិតថាសកម្មភាពរបស់គន្ធា មិនប៉ះពាល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈទេ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញក្រុមសន្ដិសុខ និងអាជ្ញាធរដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ»។ ដោយបន្ថែមថា៖ «យើងមិនទាន់បានទាំងធ្វើសកម្មភាពផង ប៉ូលិសបានចាប់ខ្លួនពួកយើង នេះជាការរំលោភបំពានសេរីភាព និងសិទ្ធិរបស់យើង»។
ចៅក្រម លិ សុខា បានសួរទៅសកម្មជនថា តើកញ្ញាយល់ទេថាការញុះញង់មិនមែនចាំបាច់តែ «ស្រែកប្រាប់នរណាម្នាក់» ប៉ុន្តែការសរសេរសារដើម្បីធ្វើអ្វីមួយដែលប៉ះពាល់រដ្ឋាភិបាលក៍អាចជា «ការញុះញង់ដែរ»។
កញ្ញាឆ្លើយថា៖ «ខ្ញុំគិតថាសកម្មភាពនេះមិនមែនជាការញុះញង់ទេ»។
ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញារង បានចំណាយពេលសាកសួរសកម្មជនទាំងបីរូបពីការងារនៅអង្គការមាតាធម្មជាតិតាំងពីឆ្នាំ២០១៣ និងសួរពួកគេលម្អិតពីសកម្មភាពស្ម័គ្រចិត្តផ្សេងៗទាំងនៅកោះកុង ខេត្តព្រះសីនុ និងនៅភ្នំពេញ រួមទាំងការធ្វើយុទ្ធនាការជិះកង់ដើម្បីបរិស្ថានផង។
ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញារងបានឲ្យអ្នកទាំងបីពន្យល់ពីរបៀបដែលអ្នកទាំងនោះបានស្គាល់អង្គការមាតាធម្មជាតិ។ អង្គការមាតាធម្មជាតិត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយជនជាតិអេស្ប៉ាញ គឺ លោក Gonzalez-Davidson ដែលជាអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលលេចធ្លោមួយរូប និងត្រូវបានបណ្ដេញចេញពីប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០១៥។ សមាជិកអង្គការមាតាធម្មជាតិមិនតិចជាង១០នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងមួយចំនួនត្រូវបានចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារ។
និយាយជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាននៅខាងក្រៅតុលាការ ភរិយារបស់លោក ថុន រដ្ឋា គឺ លោកស្រី ប៉ាត រស្មី ហៅការចោទប្រកាន់នេះថា «អយុត្តិធម៌បំផុត»។
លោកស្រី បញ្ជាក់ថា៖ «ប្ដីរបស់ខ្ញុំគ្មានធ្វើខុសអ្វីសោះ» និងបន្ថែមថា ស្វាមីអ្នកស្រី គ្មានចិត្តចង់បំផ្លាញសង្គមនោះទេ តែថាមានបំណងតែមួយគឺ ចង់ជួយការពារបរិស្ថាន។
លោកស្រីបន្ថែមថា៖ «តាំងពីប្ដីខ្ញុំជាប់ឃុំ គ្រួសារបានជួបការលំបាក ព្រោះយើងបាត់បង់ចំណូលរបស់គាត់ ហើយខ្ញុំត្រូវមើលថែទាំកូនប្រុសតែម្នាក់ឯង»។
លោក អំ សំអាត នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ មានប្រសាសន៍ថាសកម្មភាពអ្នកទាំងបីឆ្លើយក្នុងសវនាការ ដូចជាការតស៊ូការពារតំបន់កោះកុងក្រៅ ក្នុងខេត្តកោះកុង ការបង្ហាញពីបញ្ហាសំរាមក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ និងការបង្ហាញពីករណីបឹងតាមោក គឺបង្ហាញថាពួកគេជាក្រុមយុវជនស្រឡាញ់បរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ។
លោក បន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំសោកស្ដាយ ដែលពួកគេត្រូវចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ ហើយត្រូវបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន»។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែលើកទឹកចិត្តពួកគេឲ្យបន្តការពារបរិស្ថាន។
លោក ឲ្យដឹងដែរថា ការចោទប្រកាន់នេះ ហាក់ដូចជាមិនមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ និងគ្មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់បញ្ជាក់ថាស្រ្តីម្នាក់ដើរពីរវត្តភ្នំ ទៅផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអាចបង្កឲ្យមានចលាចលនិងវឹកវរដល់សង្គម។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមថាអ្នកទាំងបីនឹងត្រូវបានលើកលែងចោទ»។
ចៅក្រមបានប្រកាសថាសវនាការនឹងធ្វើឡើងជាថ្មីនៅថ្ងៃទី៨ ខែមេសា។
តាមរយៈសារជាអក្សរ លោក Gonzalez-Davidson ហៅការចោទប្រកាន់នេះថា «ជារឿងប្រឌិតសុទ្ធសាធ»។
លោកថា៖ «ជាការពិត អ្នកទាំងបីគ្មានបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសនោះទេ មានតែរដ្ឋទេ ដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស ធ្វើខុសច្បាប់ និងបន្តចាប់ជំរិតជនស្លូតត្រង់បីនាក់»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទភាសាអង់គ្លេស៖ Trial begins against Mother Nature activists
